Yunus Emre’nin Sesi: Ayla Algan’ın Hayatı

Aylan Algan’ın Hayatı (1937-2024):

1937’de İstanbul’da doğdu. Ortaokul eğitimini İstanbul’da Notre Dame de Sion’da lise eğitimini ise Fransa’da Versailles Lisesi’nde bitirdi. Daha sonra tiyatro eğitimini almak üzere Amerika’ya giderek, New York Actors’ Repertory Theatre’ın öğrencisi oldu. Bu esnada ilk sahne tecrübelerini yaşadı.

1960’da Türkiye’ye dönen Algan, aynı yıl İstanbul Şehir Tiyatrosu oyuncusu oldu. Türkiye’de ilk kez sahneye 1961’de “Tarla Kuşu” oyunuyla çıktı. Aynı yıl, “Hamlet” oyununda, hem Ophelia hem Hamlet karakterlerini canlandırdı.

Paris’te, National Tiyatro’da, Mehmet ULUSOY’un yönettiği Gogol-Ölü Canlar, Nazım Hikmet-İnsan Manzaraları’nda beş farklı karakter yaratarak Orta Direk-Yaşar Kemal, Odeon Tiyatro’sunda başrolleri Fransızca oynadı.

Berlin Schaubühne Tiyatrosu’nda Giden Tez Geri Dönmez, Keşanlı Ali Destanı, Talihli Amele, Kurban ve Keloğlan oyunlarında oynadı, Beklan Algan ile çalıştı.

1965’te Sadri Alışık’la birlikte oynadığı Atıf Yılmaz imzalı “Ah Güzel İstanbul” filmiyle dikkat çekti. 1971’de Paris’in ünlü konser salonu Olympia’ da sahneye çıkan Algan, 1972’de Bulgaristan’da Uluslararası Altın Orfe Müzik Yarışması’nda ikinci oldu. Aynı yıl, Devlet Sanatçısı ünvanı aldı ve UNICEF Onur Ödülü’ne layık görüldü. 1977’de Polonya’da yapılan Sopot Müzik Yarışması’nda birinci oldu.

Çalışmaları

TAL’da Yapılan Araştırmalar Sonucunda Çıkan Oyunlardan Bazıları

• “Anadolu İnsanının Kültürel Kimliğinde Oyun”, 1996 (Anadolu İnsanının Kültürel Kimliğinde Oyun geleneksel Türk Tiyatrosu Araştırma ve Uygulama Birimi)
• “Troya İçinde Vurdular Beni”, (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Beklan Algan)
• “Everest My Lord”, (Sevim Burak)-Naz Erayda, Bülent Erkmen, 1997
• “Sınırlar”, (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla Algan)
• “Yunus”, (1991 yılında İstanbul’da yapılan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü ITI’nın 4. Olağan Kongresi sırasında Ellen Stewart Stüdyosu’nda geliştirilmiştir.)
  “Troyalı Kadınlar”, (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla Algan)
• “Boşluk ve Kadın”, (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla Algan)
• “Afrika Dansı”, (Sevim BURAK anısına Tiyatro Araştırma Laboratuvarı)
• “Anadolu Tanrıları”, (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı)
• “Kurtuluş Yolunda Kadınlarımız”, (Tiyatro Araştırma Laboratuvarı)

Şarkı Çalışmaları

Tasavvuf felsefesi ile çağımızda New Age akımındaki insan varlığının durumu ve bugünün insanını doğa içinde düşünsel ve bedensel olarak sahneye getirme çalışmaları ile dünyaya Yunus Emre’nin felsefesini ve şiirle şarkılarını Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak tanıtmıştır. Fransa, Orta Asya, ABD, Avrupa ve Afrika’da konser ve dinletiler, Paris’te Barclay Plak Şirketi tarafından çıkan uzunçalar ve 45’lik plaklarında, kendi halk müziğinden yola çıkarak Fransızca ve Türkçe olarak yorumladığı şarkılar vardır.

• Yunus Emre, Ayla Algan’ın 1970 yılında çıkardığı bir albümdür. Bu albümde, Yunus Emre’nin şiirleri Almanca, Fransızca ve İngilizce olarak şiirli-şarkılı okunmuştur. Ayla Algan, bu albümle Yunus Emre’yi dünyaya tanıtmak istemiştir. Albümdeki şarkıların bazıları şunlardır:C’est Toi Qu’il Me Faut (Bana Seni Gerek Seni)
  Voilà Où M’a Réduit L’amour (Aşkın Aldı Benden Beni)
  Aimons, Soyons Aimés (Sevelim Sevilelim)
  Burning Burning (Yanıyorum Yanıyorum)
• Olimpia (konseri) ilk Türk sanatçısı,
• Paris Barclay Plak Şirketinde Yunus Emre ve Yöresel Eski türkülerden 45’likler ve uzun çalar,
• Çağdaş Türk Şairleri, Şarkılı Şiirler – Beste Selmi ANDAK
• Türkiye’nin her yerinde Halk Konserleri, Avrupa, Amerika, Afrika, Rusya, Yunanistan’da…

Ödülleri

• 1965 Fizikçiler oyunundaki rolüyle “İlhan İskender Ödülü”
• 1967 “Ah Güzel İstanbul” filmi ile San Remo Bordighera Film Şenliği-Gümüş Ağaç Ödülü
• 1973 Bulgaristan-Altın Orfe Şarkı Yarışması İkincilik Ödülü
• 1972 UNICEF Sanatçısı
• 1974 Olimpia Birinciliği
• 1977 Polonya-Sopot Festivali Pop Müzik Yarışması Birincilik Ödülü
• 1978 Sopot Dünya Birinciliği; Şarkı-Yorum
• 1996 Türkiye Yazarlar Birliği En İyi Oyuncu Ödülü.
• 20. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri Çolpan İlhan Sanata Değer Katan Kadınlar
• 2016: Altın Koza Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
• 2022 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri Tiyatro Alanı Ödülü
  Tiyatro oyunları
• Hamlet Hamlet’i Erkek Olarak Oynamıştır. “İstanbul Şehir Tiyatroları – Rumeli Hisari ” : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
• Hamlet Ophelia 2 Kez Oynadı. “İstanbul Şehir Tiyatroları – Rumeli Hisarı ” : 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
• Tarla Kuşuydu Jüliet “İstanbul Şehir Tiyatroları” : Yönetmen: 1960-1961 Beklan Algan
• Sezuan’ın İyi İnsanı “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1963 – 1964 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Beklan Algan
• Fizikçiler “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1962- 1963 – 1963 – 1964 Yönetmen: Beklan Algan
• Çil Horoz “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1965 -1966 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Hamit Akınlı
• Kuşlar “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1988 -1989 – 1989 -1990 Yönetmen: Haldun Dormen
• Yunus Emre’nin Hayatı (Saint İrene – İstanbul, ETC., New York) Yönetmen: Ellen Stewart
• Nesrin “İstanbul Şehir Tiyatroları” (Tevfik Fikret’in şiiri, Nurettin Sevin Bey ile 1 yıl çalışıp
• Boğaziçi Üniversitesinde gösterilmiştir. 1965 – 1968 LCC’de ders verirken…)
• Moliere’in Hayatı “İstanbul Şehir Tiyatroları”
• Sinekler “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1961-1962 Yönetmen: Beklan Algan
• Üç Kuruşluk Opera “Kenter Tiyatrosu” : 1964 – 1965 Yönetmen: Tuncay Çavdar
• Rozenbergler Ölmemeli “Dostlar Tiyatrosu” : Yönetmen: Genco Erkal
• Ölü Canlar “Paris National Thaatre – ParisTheatre de Liberte” (Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Orta Direk “Paris National Thaatre” (Fransızca oynamıştır.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Nazım Hikmet İnsan Manzaralarında “Paris National Thaatre” (Fransızca oynamıştır.): Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Aşk Hastası “İstanbul Şehir Tiyatroları” : 1999 – 2000 – 2000 – 2001 Yönetmen: Kenan Işık
• Troya İçinde Vurdular Beni “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL)” : Yönetmen: Ayla Algan
• Yunus Emre ve Pir Sultan Abdal’ın Hayatı ve Dizeleri : Derleyen ve Söyleyen: Ayla Algan
• İstanbul Gözleri Mahmur : 1994 – 1995 Yönetmen: Hakan Altıner
• Everest My Lord : Yönetmen: Naz Erayda, Bülent Erkmen
• Misyon – (Bir Devrimi Anmak) : 1998 -1999 – 2001 – 2002 Yönetmen: Paul Plamper
• Orkestra “Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu” : 1983 – 1985 Yönetmen: Ali Poyrazoğlu
• Nazım’a Armağan “13. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali” : Yönetmen: Genco Erkal
• Giden Tez Geri Dönmez “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Ayla Algan
• Keşanlı Ali Destanı “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Tuncel Kurtiz
• Talihli Amale “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Beklan Algan
• Kurban “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yönetmen: Beklan Algan
• Keloğlan “Berlin Schaubühne Tiyatrosu” : Yöneten: Ayla Algan
• Hayvanlar Karnavalı “İş Sanat” : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Bir Sergiden Tablolar “İş Sanat” : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Peer Gynt – Ben Kimim Per Gynt? “İş Sanat” 2010-2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Ninnari Ninniler 2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu Süpervizörlüğünde Gülin Kılıçay
• Sınırlar “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL) projesi”, “İstanbul Şehir Tiyatroları”, 1997) Yönetmen: Ayla Algan
• Sandalyeler- Siz Hala Burada mısınız? “Ak Sanat” : Yönetmen: Ayla Algan
• Troyalı Kadınlar “Tiyatro Araştırma Laboratuvarı” (TAL) Projesi Yönetmen: Ayla Algan
• Lena, Leyla ve Ötekiler “Bakırköy Belediye Tiyatroları” Yönetmen: Ayla Algan

Filmografisi

• Savaşın İki Yüzü – 2019
• Köstebekgiller Gölgenin Tılsımı – 2016