Allah niye biz veya o diyor?
Sual: Araf suresinin 11. âyetinde, Allah, biz yarattık diyor. Birden çok ilah mı vardır?
CEVAP: Bu âyet-i kerimenin meali şöyledir:
“Sizi yarattık, sonra şekil verdik, sonra meleklere, (Âdem’e secde edin) dedik; İblis’ten başka hepsi secde etti, o secde edenlerden olmadı.” [Araf 11]
Buradaki ve diğer âyetlerdeki, yarattık, şekil verdik gibi ifadeler için, başka yaratıcılar da var sanmak yanlıştır. Büyüklüğünü, her şeye malik, hâkim olduğunu bildirmek için, ben yerine biz diyor. Mesela Resulullah’a hitaben, (Biz sana Kevseri verdik) buyurdu. Verilen şey, verenin büyüklüğüne göre kıymet ve büyüklük kazanır. Verenin ve verilen şeyin kıymetinin büyüklüğünü bildirmek için, (Biz sana Kur’an-ı azimi verdik) buyuruyor. (Hicr 87)
Türkçe ’de bile, bir kişi, (Biz şöyle yaparız, adamın ağzını yırtarız) diyebiliyor. Bunun çoğulla alakası yoktur.
Sual: Mektubat-ı Rabbanide, (Ellerimizi rablerin rabbi olan yüce Allah’a açtık) deniyor. Rabler diye çoğul kullanmak uygun mu?
CEVAP: Bazı kelimelerin birkaç manası olur. Rab kelimesi de böyledir. Rab; “Besleyen, yetiştiren, terbiye eden” demektir. O zaman yukarıdaki ifade, (Ellerimizi terbiye edenlerin terbiye edeni olan yüce Allah’a açtık) anlamına gelir.
Sual: İmam-ı Rabbani’nin 260, 287 ve 294. mektuplarında, Allah için, (O, rablerin Rabbidir) ifadesi geçiyor. Rablerin rabbi denince sanki başka rabler olduğu da anlaşılıyor. Buradaki rab ne demektir?
CEVAP: Rab, ilah manasından başka, sahip, malik, hükümdar, efendi manasına geldiği gibi, besleyen, yetiştiren, terbiye eden anlamına da gelir. Yusuf aleyhisselam zindandan çıkan bir arkadaşına, rabbinin yani hükümdarın yanına gidince benim suçsuz olduğumu ona söyle dediği Kur’anı kerimde bildiriliyor. O âyet-i kerimenin meali şöyledir:
“Rabbinin [hükümdarın, efendinin] yanında beni an (ki beni zindandan çıkarsın)!” [Yusuf 42]
Demek ki rab kelimesi sadece ilah anlamında değildir. Rablerin Rabbi demek de, hükümdarların hükümdarı, terbiye edenlerin terbiye edeni gibi manalara gelir. Bunun için terbiye eden, yetiştiren, ders veren erkeğe mürebbi, kadına da mürebbiye denir. Burada rab kelimesi ilah anlamında değildir.
Sual: Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerimin bazı yerlerinde, Ben değil, Biz diyor. Bunun hikmeti nedir?
Cevap: Allahü teâlâ, Kur’ân-ı kerimin çok yerinde kendisini Biz sözü ile bildiriyor. Allahü teâlâ birdir. Kur’ân-ı kerimde kendisinin bir olduğunu bildiriyor. Kur’ân-ı kerimin çok yerinde kendisine Ben demedi. Büyüklüğünü, her şeye malik, hakim olduğunu bildirmek için, Ben yerine, Biz de diyor. Biz dediği yerleri;
“Her şeyin maliki, hakimi olan Ben olarak anlamalıdır.”
Kaynak :
- Dinimiz İslam
- Yeşil Kahveyi Biliyormusunuz? - 2 Aralık 2023
- Seni Çok Özledim Ey Yar - 18 Ekim 2023
- İmam Gazali’nin İlahi Aşk Tarifi - 13 Ekim 2023