Türk ve Dünya Edebiyatında İlkler

Türk ve Dünya Edebiyatında İlkler

Türk Edebiyatında İlkler

• Edebiyatımızda noktalama işaretini, ilk kez Şinasi ‘Şair Evlenmesi’nde kullanmıştır.
• Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Kamil Paşa’nın yaptığı Telemak’tır.
• Edebiyatımızda ilk roman,Taaşşuk-u Talat-ı Fitnat’tır.
• Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizade Nazım’ın “Karabibik” adlı eseridir.
• Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem’dir.
• Edebiyatımızdaki ilk realist roman Araba Sevdası’dır yazarı Recaizade Mahmut Ekrem’dir.
• Edebiyatımızda ilk edebi roman,Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir.
• Edebiyatımızda ilk psikolojik roman,Eylül’dür(Mehmet Rauf)
• Edebiyatımızda ilk tarihi roman,Namık Kemal’in “Cezmi” adlı eseridir.
• Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye’dir.
• Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi yazmıştır.(Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
• İlk tiyatro Şinasi’nin Şair Evlenmesi’dir.
• Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir A.Hamit Tarhan’ın Sahra adlı şiiridir.
• Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım’ın Zehra adlı eseridir.
• Edebiyatımızda çocuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nabi’nin Hayriye’si ve Sümbülzade Vehbi’nin Lütfiye’sidir.
• Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen Namık Kemal’dir.
• İlk çocuk yayınımız ise Eftal ve Mümeyyizdir.(1869)
• Türk Edebiyatı’nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz’dir.
• Aşık Veysel ilk olarak A.Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır.
• Hazine-i Evrak ilk edebiyat dergimizdir.
• Türk Edebiyatı’nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi’dir. ( A. Ağaoğlu)
• Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan’ın Müsameratname’dir.(1872)
• Türk Edebiyatı’nda mensur şiir yazımı ilk defa Halit Ziya ile başlar.
• Türk Edebiyatı’nda post-modern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay’dır. (Tutunamayanlar)
• Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi Şinasi tarafından yapılmıştır.
• Türk Edebiyatı’nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları’dır.
• Türk masalları ilk defa yurt dışında 16.Lui döneminde Fransa’da yayınlanmıştır.
• Türk masallarını ilk defa derleyen İ.Kunoş adlı Macar bilim adamıdır.
• Divan Edebiyatı’nın ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi ise Şeyh Galip’dir.
• İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu’dur.(1953)
• Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir.(1943)
• Beyanname ile yayın hayatına giren ilk edebiyat topluluğu Fecr-i Ati’dir.
• Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler’dir.
• Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır ,yalnız Ok şiiri hece vezni ile yazmıştır.
• Kutatgu Bilik ilk Türk dünyası ansiklopedisidir.
• İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı Köroğlu’dur.
• Ülkemizdeki ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir.
• Batılı tekniğe uygun ilk ilk roman Aşk-ı Memnu’dur.
• Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri Eşber’dir. (A.Hamit Tarhan )
• Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri Binnaz’dır. (Y.Ziya Ortaç)
• İlk bibliyoğrafya Keşfiz-Zünun’dur.(K.Çelebi)
• İlk hatıra kitabı Babürname’dir.(Babürşah)
• İlk hamse yazarı Ali Şir Nevai’dir.
• Edebiyatımızdaki ilk antoloji Harabat’tır.(Z.Paşa)
• Edebiyatımızdaki ilk atasözleri kitabı Durub-ı Emsal-i Osmaniye’dir.(Şinasi)
• Edebiyatımızdaki ilk hikaye kitabı Letafet-i Rivayet’tir.(A.Mithat)
• Basılan ilk küçük hikaye kitabı Küçük Şeyler’dir.(S.Sezai,ilk gerçekçi hikaye)
• Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim’dir.
• Bilinen ilk Türk yazarı Yollug Tigin’dir.
• İlk siyasetname eseri Kutadgu Bilig’tir.
• İlk mensur şiir yazarı R.Mahmut Ekrem’dir.
• İlk sözlük kitabımız Divan-i Lügatit Türk’tür.(K.Mahmut)
• İlk sosyolog Ziya Gökalp’tır.
• İlk edebi tartışma Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur.
• Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale’dir.
• Edebiyatımızdaki ilk çağdaş roman Mai ve Siyah’tır.(Halit Ziya)
• Türk Edebiyatı’ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç’tır.
• İlk tezkiremiz Mecalis’ün Nefais’tir. ( A.Şir Nevai’dir)
• İlk mizah gazetemiz Diyojen’dir. (N.Kemal)
• İlk matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügati’dir.
• Türklerin kullandığı ilk alfabe Göktürk Alfabesi’dir.
• İlk edebi topluluk Servet-i Fünun’dur.
• İlk divan sahibi sanatçımız Yunus Emre’dir.
• Türk şiirinin en eski lirik şiir örneği Aprın Çar Tigin’dir.
• Türkçenin ilk gramer kitabını Baskakov yazmıştır.
• Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M.Emin Yurdakul’dur.
• Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan sanatçımız M.Emin Yurdakul’dur.
• Serbest müstezadı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret’tir.
• Şiirde noktalama işaretini ilk kez kullanan Servet-i Fünun sanatçısı Tevfik Fikret’tir.
• Divan Edebiyatı’nın Sebk-i Hindi tarzını ilk temsilcisi Naili’dir.
• Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nazım Hikmet kullanmıştır.(1929)
• Edebiyatımızda anjabmanı ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır.
• İlk Türkçe gazete 1831’de kurulan Takvim-i Vaka’dır.
• İlk Türkçe özel gazete 1860’da kurulan Tercüman-ı Ahval’dır.
• İlk Nobel Edebiyat Ödülü alan ilk Müslüman yazar Necip Mahfuz’dur. (Kayra)
• Dünyada bilinen en uzun destan Kırgızlar’ın Manas Destanı’dır.
• En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi’dir.
• Türkiye’de lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat Bir Lügt Bulamadım’dır. ( M.Doğan)
• Amerikan Kız Koleji’nde okuyan ilk Türk Halide Edip Adıvar’dır.
• Hayat hikayesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar’dır.
• Milli Mücadele’de bulunan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.
• Türkiye’de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar’dır.
• Atatürk’e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.
• Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.

Dünya Edebiyatında İlkler

• Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri : Boccaio Decamkeron
• Komedi türünün ilk büyük ustası : Aristofanas
• Trajedi türünün ilk büyük ustası : Aiskylos
• Deneme türünün kurucusu : Montaigne
• İlk mizah dergisi : Diyojen / Teodor Kasap
• Dünya edebiyatındaki ilk modern roman : Cervantes / Don Kişot
• Dünyada ilk özgün çizgi roman: New Fund (1935)
• Dünyada ilk özgün çizgi macera hikayesi: Chester Gould / Dick Tracy
• Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren, konuşma balonları hazırlayan: William Hogarth
• Dünyada bilinen en uzun destanı: Kırgızlar’ın Manas Destanı
• Dünyada bilinen en eski destan: Gılgamış Destanı
• Dünyadaki ilk kadın romancı: Afraben
• Dünya edebiyatındaki ilk realist roman : Madama Bovary
• İlk kitap fuarı: Frankfurt’ta 1480 yılında
• Piyanoyu ilk yapan : 700’lü yıllarda İtalya – Floransa’da Bartolomeo Cristofori.
• Nobel edebiyat ödülünü ilk alan ülke: İsviçre
• Bilinen ilk kadın tiyatro yazarı: Hrotsvit
• Bilinen ilk sinema oyuncu : Florence Lawrence
• Bilinen en eski beste: Melagari Abdülkadir
• Dünyanın en eski heykeli: Şanlıurfa da erkek kutsallığını ifade eden bir yontu
• İlk sinema gösterimi: 28 Aralık 1895 tarihinde ise Paris’te “Capucines Bulvarı” üzerindeki “Grand Café” bodrumunda bulunan 120 kişilik Indien Salon’da yapıldı ve gösteriyi 25 kişi izledi.
• İlk sesli film: The Jazz Singer
• İlk renkli film: Üç Küçük Domuz
• İlk bilim kurgu filmi: Ay’a Seyahat
• En geniş kapsamlı ilk ansiklopedi: Historia Naturalis / Gaius Plinius Secundus
• Bilinen ilk masal anlatıcısı: Aisopos
• İlk gazete: Relation / Fransa
  * İlk gazeteci : Johann Carolus
  * Dünyanın bilinen ilk aşk şarkısı: Sümer Kralı Suşin’e yazılan 7 kıtalık bir şiir (İstanbul Tableti)