Türk Devletleri Tarihi: Kuruluş ve Yıkılış Süreçleri
Türkler, tarihin derinliklerinden günümüze kadar uzanan büyük bir kültürel mirasa sahiptir. Orta Asya’nın engin bozkırlarından, Orta Doğu’nun kadim topraklarına kadar yayılan Türk milletleri, kurdukları devletlerle sadece kendi coğrafyalarını değil, tüm dünya tarihini etkilemişlerdir. Her biri, farklı coğrafyalarda iz bırakan, kendi zamanlarının güçlü ve lider devletleri olarak varlıklarını sürdürmüş, bazen yıldız gibi parlamış, bazen ise hüzünle sönmüştür.
Büyük Hun İmparatorluğu’nun Orta Asya’dan çıkıp Avrupa içlerine kadar uzanan fetihleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun yüzyıllar süren zarif ihtişamı, Selçuklu İmparatorluğu’nun Anadolu’yu Türk yurdu haline getirmesi, Türk milletinin tarih boyunca gösterdiği cesaretin ve kültürel gücün simgeleridir. Türk devletlerinin tarihi, yalnızca askeri zaferler değil, aynı zamanda bilim, kültür, sanat ve yönetim alanlarında büyük katkılarla doludur. Bu büyük imparatorlukların ve devletlerin öyküsü, sadece Türklerin değil, tüm insanlık tarihinin önemli bir parçasıdır.
Türklerin kurduğu bu devletler, farklı zamanlarda farklı coğrafyalarda şekillenmiş ve yıkıldıkları tarihlerle birlikte tarihteki yerlerini almışlardır. Her birinin kuruluşu, yükselmesi ve sonrasındaki süreçler, bugün bile dünyada konuşulmaktadır. Bu yazıda, Türk Devletleri’nin kuruluş tarihleri, yükselme dönemleri, zaferleri ve nihayetinde yıkılışlarına dair önemli tarihsel veriler ışığında bir bakış sunacağız. Geriye bıraktıkları miras, Türk tarihinin gücünü ve etkisini bir kez daha gözler önüne serecek.
Sitemizde, Türklerin kurduğu devletlerle ilgili bilgilere tıklayarak ulaşabilirsiniz. Her Türk devletiyle ilgili bilgiler güncellendikçe içeriklerimiz de güncellenmeye devam edecektir.
Kerim Yarınıneli/KerimUsta.com
Büyük Türk Devletleri
- Büyük Hun İmparatorluğu (M.Ö. 4. Asır – M.S. 48)
- Avrupa (Batı) Hun İmparatorluğu (374-496)
- Ak Hun (Eftalit) İmparatorluğu (4. Asır Sonları – 577)
- Birinci Göktürk İmparatorluğu (552-582)
- Doğu Göktürk İmparatorluğu (582-630)
- Batı Göktürk İmparatorluğu (582-630)
- İkinci Göktürk İmparatorluğu (681-744)
- Uygur İmparatorluğu (744-840)
- Avrupa Avar İmparatorluğu (6. Asır – 805)
- Hazar İmparatorluğu (7. Asır – 965)
- Karahanlılar Devleti (840-1042)
- Gazneliler Devleti (962-1187)
- Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1038-1194)
- Harezmşahlar Devleti (1097-1231)
- Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922)
- Timur İmparatorluğu (1370-1506)
- Babür (Gürganiyye) İmparatorluğu (1526-1858)
- Anadolu Selçuklu Devleti (1092-1307)
Devletler
- Kuzey Hun Devleti (48-156)
- Güney Hun Devleti (48-216)
- Birinci Chao Hun Devleti (304-329)
- İkinci Chao Hun Devleti (328-352)
- Hsia Hun Devleti (407-431)
- Kuzey Liang Hun Devleti (401-439)
- Lov-lan Hun Devleti (442-460)
- Tabgaç Devleti (386-557)
- Doğu Tabgaç Devleti (534-557)
- Batı Tabgaç Devleti (534-557)
- Doğu Türkistan Uygur Devleti (911-1368)
- Liang Şa-t’o Türk Devleti (907-923)
- Tana Şa-t’o Türk Devleti (923-936)
- Tsin Şa-t’o Türk Devleti (937-946)
- Kan-çou Uygur Devleti (905-1226)
- Türgiş Devleti (717-766)
- Karluk Devleti (766-1215)
- Kırgız Devleti (840-1207)
- Sabar Devleti (5. Asır – 7. Asır Arası)
- Dokuz Oğuz Devleti (5. Asır Sonu – 6. Asır Sonu)
Beylikler
- Tulunlular (868-905)
- İhşidiler (935-969)
- İzmir Beyliği (1081-1098)
- Dilmaçoğulları Beyliği (1085-1192)
- Danişmend Beyliği (1092-1178)
- Saltuklu Beyliği (1092-1202)
- Ahlatşahlar Beyliği (1100-1207)
- Artuklu Beyliği (1102-1408)
- İnaloğulları Beyliği (1098-1183)
- Mengüçlü Beyliği (1072-1277)
- Erbil Beyliği (1146-1232)
- Çobanoğulları Beyliği (1227-1309)
- Karamanoğulları Beyliği (1256-1483)
- İnançoğulları Beyliği (1261-1368)
- Sahib Ataoğulları Beyliği (1275-1342)
- Pervaneoğulları Beyliği (1277-1322)
- Menteşeoğulları Beyliği (1280-1424)
- Candaroğulları Beyliği (1299-1462)
- Karesioğulları Beyliği (1297-1360)
- Germiyanoğulları Beyliği (1300-1423)
- Hamidoğulları Beyliği (1301-1423)
- Saruhanoğulları Beyliği (1302-1410)
- Aydınoğulları Beyliği (1308-1426)
- Tekeoğulları Beyliği (1321-1390)
- Eretna Beyliği (1335-1381)
- Dulkadiroğulları Beyliği (1339-1521)
- Ramazanoğulları Beyliği (1325-1608)
- Doburca Türk Beyliği (1354-1417)
- Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti (1381-1398)
- Eşrefoğulları Beyliği (1326-?)
- Berçemeoğulları Beyliği (12. Asır)
- Yarluklular Beyliği (12. Asır)
Atabeylikler
- Böriler (1117-1154)
- Zengîler (1127-1259)
- İl-Denizliler (1146-1225)
- Salgurlular (1147-1284)
Hanlıklar
- Büyük Bulgarya Hanlığı (630-665)
- İtil (Volga) Bulgar Hanlığı (665-1391)
- Tuna Bulgar Hanlığı (981-864)
- Peçenek Hanlığı (860-1091)
- Uz Hanlığı (860-1068)
- Kuman-Kıpçak Hanlığı (9. Asır – 13. Asır)
- Özbek Hanlığı (1428-1599)
- Kazan Hanlığı (1437-1552)
- Kırım Hanlığı (1440-1475)
- Kasım Hanlığı (1445-1552)
- Astrahan Hanlığı (1466-1554)
- Hive Hanlığı (1512-1920)
- Sibir Hanlığı (1556-1600)
- Buhara Hanlığı (1599-1785)
- Kaşgar-Tufan Hanlığı (15. Asır Başları – 1877)
- Hokand Hanlığı (1710-1876)
- Türkmenistan Hanlığı (1860-1885)
Cumhuriyetler
- Azerbaycan Cumhuriyeti (1918-1920)
- Batı Trakya Türk Cumhuriyeti-I (31 Ağustos 1913)
- Batı Trakya Türk Cumhuriyeti-II (1915-1917)
- Batı Trakya Türk Cumhuriyeti-III (1920-1923)
- Türkiye Cumhuriyeti (1923-…)
- Hatay Cumhuriyeti (1938-1939)
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (1983-…)
- Azerbaycan Cumhuriyeti (1991-…)
- Kazakistan Cumhuriyeti (1991-…)
- Kırgızistan Cumhuriyeti (1991-…)
- Tacikistan Cumhuriyeti (1991-…)
- Özbekistan Cumhuriyeti (1991-…)
- Türkmenistan Cumhuriyeti (1991-…)
Bu listedeki yüzlerce Türk devleti, tarihin farklı coğraflarında yüzyıllarca süren siyasi ve kültürel varlığının kanıtıdır. Türk tarihini sadece bir çizgi olarak değil; yüzlerce yolun birleştiği dev bir çığlık gibi düşünmek gerekir. Bu devletler, bugün dahi yaşayan bir tarih bilincinin taşıyıcısıdır.
- Mürekkeple Bir Fırça, Bin Anlam: Sumi-e Sanatı - 11 Nisan 2025
- Zekası ve Hafızasıyla Muhyiddin Mağnisavizade - 9 Nisan 2025
- Kur’an-ı Kerim’de Kavramsal Temalara Göre Sureler - 7 Nisan 2025