Tbmm’nin Açılması: 23 Nisan 1920

TBMM’nin (Türkiye Büyük Millet Meclisi) açılışı, Türkiye’nin modern tarihinde bir dönüm noktasıdır. 23 Nisan 1920’de, Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde Ankara’da toplanan meclis, ulusal egemenliğin simgesi olarak kabul edilir ve bu tarih, Türkiye’de Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kutlanır. Meclisin açılışı, ulusal birliği sağlama, düzenli ordu kurma ve Misak-ı Millî’yi gerçekleştirme gibi amaçlarla gerçekleşmiştir. Ayrıca, TBMM’nin kuruluşu, güçler birliği ilkesini benimsemiş ve meclis hükümeti modelini uygulamıştır. Bu tarihi olay, Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinde ve modern devlet yapısının oluşumunda kilit bir role sahiptir.

TBMM’nin açılışında meclis üyeleri farklı yollarla belirlenmişlerdir:

• Seçimle belirlenen milletvekilleri: Halk tarafından seçilen temsilciler.
• Kapatılan Mebusan Meclisi’nden gelenler: Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki son meclisten gelen üyeler.
• Sürgünden dönen 14 milletvekili: Millî Mücadele’ye katılmak üzere sürgünden dönenler.

Başlangıçta 120 milletvekili ile toplanan meclis, zamanla 390 milletvekiline kadar çıkmıştır. Üyeler arasında çeşitli meslek gruplarından insanlar yer almıştır, bu da meclisin çeşitliliğini ve geniş temsil yelpazesini göstermektedir. Bu çeşitlilik, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin farklı kesimlerinin seslerini mecliste duyurmasına olanak tanımıştır.

Mustafa Kemal Atatürk’ün 24 Nisan 1920’de TBMM’de sunduğu önerge, Türkiye’nin yönetim şeklini belirleyen önemli kararları içermektedir. Bu önergeyle, İstanbul Hükümeti’nin yetkileri yok sayılmış ve TBMM’nin üstünlüğü vurgulanmıştır. İşte önergenin bazı maddeleri:

• Hükümet kurmak zorunludur: İstanbul Hükümeti’nin yetkileri yok sayılarak, bağımsız bir hükümetin kurulması gerektiği belirtilmiştir.
• Osmanlı idaresinin altındaki bir hükümet başkanı tanımak veya padişah vekili atamak doğru değildir: Meclis’in bağımsızlığı ve sürekliliği ilkesi vurgulanmıştır.
• Meclis’te ülkenin çeşitli yörelerinden gelen delegelerin ulusal iradeyi temsil ettiği göz önüne alınmalı ve bu ilke olarak benimsenmelidir: Meclis’in en yüksek otorite olduğu ve üzerinde başka bir güç olmadığı belirtilmiştir.
• ürkiye Büyük Millet Meclisi, yasama ve yürütme yetkisini kendisinde toplamıştır: Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilecek bir kurul hükümet işlerine bakar: Meclis Hükümeti sistemi kabul edilmiştir.
• Padişah ve Halife’nin durumu, itilaf devletlerinin baskısından kurtulduğu zaman, Meclis’in düzenleyeceği yasaya göre belirtilecektir: Bu madde, ileride rejimin de değişeceğine dair bir işaret olarak yorumlanabilir.

Bu önerge, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atılmasında ve modern Türk devlet yapısının oluşturulmasında büyük bir rol oynamıştır.

TBMM’nin açılışının önemi, Türkiye’nin modern tarihinde bir dönüm noktası olmasıdır. İşte bu açılışın bazı önemli yönleri:

• Milli egemenlik ilkesi kurumlaştı: Meclis, ulusal egemenliğin temsilcisi olarak kuruldu ve halkın iradesini yansıttı.
• Halkçı, ulusçu ve demokratik bir Türk devleti oluştu: TBMM’nin açılışı, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinin başlangıcı olarak kabul edilir.
• Temsil heyetinin görevi sona erdi: Meclisin açılmasıyla, temsil heyetinin görevleri TBMM’ye devredildi.
• Ulusal örgütlenme tamamlandı: TBMM, ulusal birliği ve bağımsızlığı sağlama yolunda önemli bir adım oldu.

Bu açılış, Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinde ve modern devlet yapısının inşasında kilit bir rol oynamıştır.

I. TBMM (Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi), Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecindeki meclis olarak birçok önemli özelliğe sahiptir. İşte bu özelliklerden bazıları:

• Kurucu Meclis: Yeni bir devletin temellerini atmıştır.
• İhtilalci Meclis: İstanbul Hükümeti’ne karşı bağımsızlık mücadelesi vermiştir.
• Savaşçı Meclis: Kurtuluş Savaşı’nı yönetmiş ve yürütmüştür.
• Demokratik Meclis: Üyeleri seçimle belirlenmiş, farklı fikir ve düşünceleri temsil etme imkanı bulmuştur.
• Güçler Birliği İlkesi: Yasama, yürütme ve yargı yetkileri mecliste toplanmıştır.
• Meclis Hükümeti Sistemi: Meclis başkanı aynı zamanda hükümet başkanıdır ve bakanlar meclis içinden seçilmiştir.
• Siyasi Partilere Yer Verilmemiştir: Milli Mücadele esnasında tek vücut olmak amacıyla gruplar oluşturulmuştur.
• Sosyolojik Çeşitlilik: Meclis, farklı sosyal ve mesleki arka planlardan gelen üyeleri barındırmıştır.

Bu özellikler, I. TBMM’nin Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda oynadığı kritik rolü ve dönemin zorluklarına uygun olarak şekillenen yapısını yansıtmaktadır.

I. TBMM (Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi), Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesi sırasında ve sonrasında bir dizi önemli çalışma gerçekleştirmiştir. İşte bu çalışmalardan bazıları:

• TBMM’nin Açılışı: 23 Nisan 1920’de resmi olarak açıldı.
• Hıyanet-i Vataniye Kanunu: 29 Nisan 1920’de çıkarıldı, bu kanunla milli mücadeleye karşı çıkanlar cezalandırıldı.
• İstiklal Mahkemeleri: 11 Eylül 1920’de kuruldu, bu mahkemeler milli mücadeleye karşı olanları yargılamak için oluşturuldu.
• Teşkilat-ı Esasiye (1921 Anayasası): 20 Ocak 1921’de kabul edildi, bu anayasa modern Türkiye’nin ilk anayasasıdır ve güçler birliği ilkesini benimsemiştir.

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, ya da bilinen diğer adıyla 1921 Anayasası, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasasıdır ve 20 Ocak 1921’de kabul edilmiştir. Bu anayasa, kısa ve çerçeve niteliğinde olup, 23 madde ve bir ayrık maddeden oluşmaktadır. Anayasanın temel özellikleri şunlardır:

• Ulusal Egemenlik: Anayasa, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu belirtir.
• Yasama ve Yürütme Yetkisi: Yasama ve yürütme yetkisi, milletin tek ve gerçek temsilcisi olan TBMM’de toplanır.
• Kuvvetler Birliği: O dönemdeki koşullara bağlı olarak kuvvetler birliği ilkesini savunur.
• Meclis Hükümeti Sistemi: Meclis hükümeti sistemini öngörür.

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Türkiye’nin modern devlet yapısının temellerini atmış ve ulusal egemenliğe dayalı bir yönetim anlayışını benimsemiştir. Bu anayasa, aynı zamanda Cumhuriyetin ilanına ve sonraki anayasal gelişmelere zemin hazırlamıştır.

Hazırlayan : Kerimusta.com/Kerim Yarınıneli

Kaynakça:

• Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu – Vikipedi.
• Türkiye Devleti’nin İlk Anayasası 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu.
• İlk Anayasa kabul tarihi – 20 Ocak 1921 – Tarihte Bugün.
• 1921 ANAYASASI TEŞKİLAT-I ESASİYE | İlim ve Medeniyet.