Sıdk (Doğruluk) ve Fazileti

Buhârî ve Müslim, İbni Mesud’dan Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet eder:

“Doğruluktan şaşmayın. Çünkü doğruluk iyiliğe götürür. İyilik de cennete götürür. Kişi doğru söylediği ve söylemeye devam ettiği sürece Allah’ın yanında sıddîk olarak yazılır. Yalandan da sakının. Çünkü yalan söylemek, kötülüğe (fücura) götürür. Kötülük de cehenneme götürür. Kişi yalan söylediği ve söylemeye devam ettiği sürece
Allah’ın yanında yalancı olarak yazılır.” (Buhârî (6094); Müslim (105/607)

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, bu sözüyle doğru söylemenin iyilik işlemeyi gerektiren ve yalan söylemenin de kötülük işlemeyi gerektiren bir etken olduğunu belirtir.

Yüce Allah şöyle buyurur:

“İyiler (ebrar) şüphesiz nimet içindedirler. Allah’ın buyruğundan çıkanlar (fuccar) cehennemdedirler.” (82 İnfitar/13-14)

Onun için alimlerden biri, etrafında olan kişilere tövbe etmelerini söylerken, ürkütmemek ve nefret ettirmemek için daima doğru söylemesini emrederdi. Onun için alimler ve şeyhler konuşmalarında ihlas ve doğru olmaktan çokça söz eder ve “Doğru söylemeyen kişi bana uymasın” derlerdi.

“Doğru söylemek, Allah’ın yer yüzünde kılıcıdır, hangi şeye vurulursa keser” derler.

Seyf b. Esbat ve başkaları şöyle der:

“Kim Allah’a karşı doğru olursa, mutlaka kendisine de doğru davranılır“.

Bunun örnekleri çoktur.

Sıdk (Doğruluk) ve ihlas, gerçekte imanın ve İslam’ın netleşmesidir. Bilindiği gibi müslüman olduğunu söyleyenler mümin ve münafık olmak üzere iki kısma ayrılırlar.

Mümin ile münafık arasındaki fark, doğruluktur.

Münafıklığın üzerinde bina edildiği temel ise, yalancılıktır. Onun için Allah, gerçek imanı anarken onu doğrulukla niteler.

“Bedeviler: “iman ettik” dediler, de ki: “İman etmiş değilsiniz ama İslam olduk deyin; iman henüz gönüllerinize yerleşmedi; eğer Allah’a ve peygamberine itaat ederseniz, işlediklerinizden bir şey eksilmez; şüphesiz Allah, bağışlar, merhamet eder. İman edenler, ancak Allah’a ve peygamberine inanmış, sonra şüpheye düşmemiş; Allah uğrunda mallarıyla, canlarıyla cihat etmiş olanlardır. İşte onlar doğru olanlardır.” (49 Hucurat/14-15)

“Allah’ın verdiği bu ganimet malları bilhassa; yurtlarından ve mallarından edilmiş olan, Allah’tan bir lütuf ve rıza dileyen, Allah’ın dinine ve peygamberine yardım eden muhacir fakirlerindir. İşte doğru olanlar bunlardır.” (59 Haşir/8).

Yüce Allah, imanlarında doğru olanların içlerinde şüphe taşımadıklarını, mal ve canlarıyla onun yolunda cihad ettiklerini belirtir. Çünkü öncekiler ve sonrakilerden alınan söz budur.

Yüce Allah şöyle buyuruyor:

“Allah peygamberlerden söz almıştı: “And olsun ki size Kitap, hikmet verdim; sizde olanı tasdik eden bir peygamber gelecek, ona mutlaka inanacaksınız ve ona mutlaka yardım edeceksiniz, ikrar edip bu ahdi kabul ettiniz mi?” demişti. “İkrar ettik” demişlerdi de: “Şahid olun, Ben de sizinle beraber şahitlerdenim” demişti.” (3 Âl-i imran/81).

İbni Abbas radıyallahu anh şöyle der:

“Allah, gönderdiği her peygamberden şu sözü almıştır:

Hayatta iken Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) peygamber olarak gönderilirse, ona iman edeceksin ve destekleyeceksin, Muhammed peygamber olarak gönderilirse ona iman edeceklerine ve destekleyeceklerine dair kendi ümmetinden de söz alacaksın” (İbn Kesîr Tefsiri (1/378)

Yüce Allah buyuruyor:

“And olsun ki peygamberlerimizi belgelerle gönderdik; insanların doğru hareket etmeleri için peygamberlere kitap ve ölçü indirdik; pek sert olan ve insanlara bir çok faydası bulunan demiri de var ettik. Bu, Allah’ın dinine ve peygamberlerine görmeksizin yardım edenleri meydana çıkarması içindir. Şüphesiz Allah kuvvetlidir, güçlüdür.” (57 Hadid/25)

Allah kitabı ve mizanı indirdiğini, kendisine ve peygamberlerine kimin yardım ettiğini ortaya çıkarması ve adaletin yerine gelmesi için de demiri indirdiğini belirtmiştir.

Onun için din, yol gösteren kitap ve yardım eden kılıçla ayakta durur.

Yol gösterici ve yardımcı olarak da olarak Allah yeter.

Kitap ve demir, indirilişte ortak olsa da, bu, birinin inmediği yerden diğerinin inmesine engel değildir. Çünkü Kitap, Allah’tan indirilmiştir.

“Aziz ve hakim olan Allah’tan Kitab’ın indirilmesidir” (39 Zümer/1),

“Elif Lam Ra. Bu, ayetleri muhkem olan, sonra hakim ve habir olan tarafından tafsil edilen bir kitaptır” (11 Hud/1),

“Şüphesiz Kur’an sana hakim ve alim olan tarafından veriliyor” (27 Neml/6) ayetlerinde belirtildiği gibi.

Demirde içinde yaratıldığı dağlardan çıkarılmakta / indirilmektedir.

Dinin temellerini içeren birr (iyilik) iddiasında sadık (doğru) olanları nitelemesi de bu şekildedir.

Yüce Allah buyuruyor:

“Yüzlerinizi doğudan yana ve batıdan yana çevirmeniz bir (iyi olmak demek) değildir; lakin iyi olan, Allah’a, âhiret gününe, meleklere, Kitaba, peygamberlere inanan, O’nun sevgisiyle, yakınlarına, yetimlere, düşkünlere, yolculara, yoksullara ve köleler uğrunda mal veren, namaz kılan, zekat veren ve ahitleştiklerinde ahitlerine vefa gösterenler, zorda, darda ve savaş alanında sabredenlerdir. İşte onlar doğru olanlardır ve sakınanlar ancak onlardır.” (2 Bakara/177)

Münafıkları ise, Allah değişik ayetlerde yalancılıkla nitelemiştir. Şöyle buyurur:

“Kalplerinde hastalık vardır, Allah hastalıklarını artırmıştır. Yalan söyleye geldikleri için onlara elem verici azab vardır.” (2 Bakara/10)

“İkiyüzlüler sana gelince: “Senin şüphesiz Allah’ın peygamberi olduğuna şehadet ederiz” derler. Allah, senin kendisinin peygamberi olduğunu bilir; bunun yanında Allah, ikiyüzlülerin yalancı olduklarını da bilir.” (63 Munafikun / 1)

“Allah’a verdikleri sözden caydıkları ve yalancı oldukları için O’nunla karşılaşacakları güne kadar Allah kalplerine nifak soldu.” (9 Tevbe/77)

Kur’anda bunu belirten ayetler çoktur.

Bilinmesi gereken şeylerden biri de, doğru söylemek ve tasdik etmek, hem söylemde/sözde hem amellerde olur.

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem sahih hadiste şöyle buyurur:

“İnsan oğluna zinadan payı yazılmıştır ve onu mutlaka yapar. Gözler zina eder ve onların zinası bakmaktır, kulaklar zina eder ve onların zinası dinlemektir, eller zina eder ve onların zinası dokunmaktır, ayaklar zina eder ve onların zinası yürümektir, kalp arzu eder ve canı çeker, tenasül organı da bunu ya doğrular veya yalanlar” (Buhârî (6243); Müslim (2657)

Düşmanla savaşmakta kararlı olanların saldırıları için: “düşmana doğru / gerçekten bir saldırı yaptılar” denir. “Falan kişi sevgi ve dostluğunda sadıktır / doğrudur.” denir. Bunun benzerleri çoktur.

Bütün bunlarla iradesi, amacı ve isteğinde sadık / doğru olan kişiler kastedilir.

Mümin amelinde, haber ve konuşmasında doğru/samimi olan kişidir.

Münafık, doğru olan müminin zıttıdır. O da sözünde veya amelinde yalancı olan kişidir. Amelini gösteriş için yapan kişi gibi.

Yüce Allah şöyle buyuruyor:

“Şüphesiz münafıklar Allah’ı aldatmağa çalışırlar, oysa O, onlara aldatmanın ne olduğunu gösterecektir. Onlar namaza tembel tembel kalkarlar, insanlara gösteriş yaparlar, ne onlarla, ne de bunlarla olur, ikisi arasında bocalayarak Allah’ı pek az anarlar. Allah’ın saptırdığı kimseye yol bulamayacaksın.” (4 Nisa/142-143)