Şah Abbas’ın Bekir Paşa’yı bir kayığa koyup, üzerine neft döktürüp, Dicle nehri üzerinde yaktırmasından başka; Bağdad kadısı, büyük cami hâtibi ve şeyhi, Bağdad’ın Sünnî olan halkı işkence ile öldürülmüşler. İmam-ı Azâm Ebu Hanife ve Pir Abdulkâdir Geylâni türbeleri hem soyulmuş ve hem de yıktırılmış, Bağdad şehri ve halkı baştan başa soyguna ve zulme uğramıştır.

Osmanlı hükûmeti, Erzurum’da isyânını sürdüren Abaza Mehmed Paşa’yı veziriâzam Çerkez Mehmed Paşa’nın başarısıyla etkisiz hale getirmiş, Bağdad üzerine gitmek için Tokat’a çekildiğini bir sırada veziriâzam vefat edince, Diyarbakır Beylerbeyisi Hafız Ahmed Paşa veziriazam olarak Bağdad Seferi’ne memur edilmiştir .

Bu sırada Şah Abbas, kendisine muhalefet eden bazı Gürcü beylerini itaat altına almak için Karçakay Han’ı Gürcistan taraflarına göndermişti. Gürcü beylerinden Kartli prensi Magrav Han zâhiren Şah Abbas’a sadık görünerek diğer Gürcüler ile Karçakay Han’ı mağlup edip, öldürmüşler. Gürcü beyleri elde ettikleri başarı üzerine Hafız Ahmed Paşa’yı kendi taraflarına da çekebilmek için Safevîlere karşı dayanışmaya davet etmişlerdir. Ancak Hafız Ahmed Paşa teklifi kabul etmeyerek Bağdad tarafına gitmeyi tercih etmişti.

Gürcülerle gerekirse yardımlaşmak üzere Batum Beylerbeyisini Gürcistan’a serasker tayin ederek, Diyarbakır’da hazırlıklarını yapan Ahmed Paşa, askerî harekat hakkında ordu komutanlarıyla görüşmüş “ kale cengi levazımı”nın eksikliğine rağmen “Kale’nin miftahı cebümdedür” diyerek, çok kolay bir şekilde ele geçireceğini zannettiği Bağdad üzerine Eylül 1625’te harekat etmiştir. 1035/ Kasım 1625’te Osmanlı kuvvetleri Bağdad’ı kuşatma altına almışlardır .

Diyarbakır Beylerbeyliği’ne tayin edilen Murad Paşa ile Anadolu Beylerbeyisi Balıkesirli İlyas Paşalar ordunun öncü kuvveti olarak ileri sevk edilmişlerdi. Kuşatma pek uzun sürmüş ve defalarca yapılan hücumlar netice vermemişti. Kuşatmanın yetmiş ikinci günü genel hücuma geçilmişse de başarı sağlanamamıştır. Şah Abbas, otuz bin kişi ile Şehriban ve Diyale taraflarından gelerek, Basra üzerinden “kelekler” ile orduya yapılan zahire ve iaşe yolunu kesmiştir.

Hafız Ahmed Paşa, ordu komutanlarına; “İşte Şah geldi, barut ve erzak azaldı ne yapmalı” diye sorunca, yeniçeri ve sipahi subayları; “Biz cümle kırılıruz, Bağdad alınmayınca metristen çıkmak ihtimâlimiz yokdur” demişlerdir. Şah Abbas’a karşı Murad Paşa gönderilmiş, Bağdad dışında birlikleri hizmete uğrayarak geri dönmüşlerdir. Şah Abbas ilerleyerek Osmanlı kuvvetleri ile karşılaşmış, ilk vuruşmada mağlup olarak geri çekilmiştir .

Hafız Ahmed Paşa, Sultan IV. Murad’a manzum bir mektup göndermiş, ondan top ve mühimmat istemiştir:
“Aldı etrafı âdû imdâda asker yok mudur?
Din yolunda baş virûr bir merdî gayyûr, yok mudur?
Def’i bid’ada tekâsülden garaz ne bilmeziz,
Derd-i mazlûmun suâl olmaz mı mahşer yok mudur.”

Sultan Murad buna cevap olarak;
“Hâfızâ Bağdad’a imdâd etmeğe er yok mudur?
Bizden istimdâd edersin, sende asker yok mudur?
Bu Hanife şehrin ihmâlinde virân etdiler,
Sende ayâ gayret-i din ü peygamber yok mudur?”

diyerek aynı şekilde manzum bir cevap göndermiştir .

Daha sonra Şah Abbas, Veziriâzam Ahmed Paşa’ya bir mektup göndererek, bazı şartlarla barışa talip olduğunu belirtmiştir. Mektubunda; “Ben Bağdad’ı bir celâli elinden aldım. Padişah’a elçi ve mektuplar yollayarak burasını oğlum için ricâ edeceğim. Eğer vermezse yine size teslim ederiz. Şimdilik siz savaş zahmetine girmeyiniz,” demekteydi.

Hafız Ahmed Paşa buna karşılık şu cevabı vermiştir: “Biz Padişah’ın vekil-i mutlakıyız. Onların cevabı bizdedür. Kendilerine mektup göndermek gerekmez. Böyle sözlerle Bağdad’dan el çekmeyiz. Padişah’ın fermanı budur ki, Şah, İmâm-ı Ali ziyaretine gelmiş, biz de Erdebil’de Şeyh Sâfî ziyaretine varalum.”

Bizzat Şah Abbas’la yapılan üç çarpışmadan üçüncüsü pek şiddetli olmuştur. Şah’ın maksadı Osmanlı birliklerini siperlerden çıkarıp sahraya çekmekti. Fakat Veziriâzam Ahmed Paşa, Şah’ın niyetini anlamış olduğundan, sabahtan ikindiye kadar devam eden vuruşmada İran kuvvetleri bozularak çekilmişlerdir. Savaş birkaç defa Osmanlı kuvvetlerinin aleyhine döner gibi olmuşsa da, Yeniçeri Ağası Husrev Ağa ve özellikle Hafız Ahmed Paşa’nın elinde ok ve yay olduğu halde askeri cesaretlendirmesi sonucu Osmanlı kuvvetleri lehine çevirmiştir. İran ordusu yenilmiş olarak geri çekilmek durumunda kalmıştır .

Şah Abbas başarısızlık üzerine, anlaşmak için Tohte Han adında bir elçi gönderdi. Veziriâzam Ahmed Paşa bu elçiyi gösterişli bir törenle karşıladı. Divân’a tekliflerini belirten elçi; Necef, Kerbelâ ve Hille taraflarının İran’da kalması kaydıyla, Bağdad’ı Osmanlılara bırakıp çekileceklerini beyan etmiştir. O esnâda; “orduda yiyecek kalmadı, nice bir otururuz” diyerek kapıkulu askerî isyâna kalkışmıştır. Veziriâzam’ın otağını parçalayıp kendisini İmam-ı Azam türbesine hapsetmek istemişler. Yeniçeri isyanı üzerine Ahmed Paşa dönüş kararı vermiş ve bu durumdan haberdar olan Şah Abbas, derhal caymış, hatta Ahmed Paşa’nın selam çavuşu Mustafa Ağa’ya yazıp vermiş olduğunu barış ve anlaşma mektubunu tekrar elçinin elinden almıştır.

Şah Abbas Osmanlı elçisi Mustafa Ağa’ya; “Mustafa Ağa, Serdar Bağdad üzerinden kalktı gitti, Giden askere kal’a virmek bizüm şânumuza düşmez, var yürü, gördüğünü söyle!” demiştir. Ahmed Paşa yeniçerilere, Şah Abbas’ın elçileri müzakere halinde iken, böyle taşkınlık yapmamalarını, sabretmelerini, tavsiye etmiş ise de sözünü dinletememiştir .

Bağdad kuşatması Kasım 1625’te başlayıp dokuz ay sürmüştür. Askerler perişan olmuş, bütün iaşe, erzak ve cephane tüketilmiştir. Askerler at, eşekten başka, diken otu, kestane, mazı yemek zorunda kalmışlardır. Ahmed Paşa’nın yeteri cephaneyi almadan, kolayca ele geçirebileceğini zannettiği Bağdad hiç bir netice alınamadan terkedilmiştir. Temmuz 1626’da Osmanlı kuvvetleri Bağdad’dan çekilmişler. Veziriâzam Ahmed Paşa, Diyarbakır’a çekilirken Sultan IV. Murad Han’a gönderdiği arizâ ile durumu bildirmiştir. Bağdad kuşatmasının başarısızlığı üzerine Ahmed Paşa veziriâzamlıktan azledilerek yerine Halil Paşa veziriâzam olarak Haleb’e gitmek üzere Serdar tayin edilmiştir .

Hafız Ahmed Paşa’nın tedbirsizliği veya Şah Abbas’ın kararlı mücadelesi sonucu Bağdad onca çaba ve masrafa rağmen Osmanlı kuvvetlerince alınamamıştır. Ancak bu harekat sonucu Kerkük ve Musul şehirleri ve havalisi İran kuvvetlerinden tamamen arındırılmıştır.

2- Abaza Mehmed Paşa Meselesi :
Serdar Halil Paşa, 4 Aralık 1626’da Üsküdar’dan hareketle Haleb’e gelmiş, Temmuz 1627’de Haleb’den Diyarbakır’a doğru yürümüş ve Bağdad üzerine sefere çıkmıştı. Bu sırada, Ahıska Kalesi Safeviler tarafından kuşatılmış, Abaza Mehmed Paşa da yeniden isyan etmiştir. Serdar Halil Paşa, Diyarbakır, Rumeli, Haleb ve Maraş valilerini eski Anadolu Beylerbeyisi Dişlek Hüseyin Paşa emrine vererek, askerleriyle beraber Ahıska Kalesi üzerine Safevî kuvvetlerine karşı göndermiştir. Kerkük Beylerbeyisi Bostan Paşa’yı da Erzurum’da isyan eden Abaza Mehmed Paşa’yı ikna ederek Ahıska’yı kuşatmış olan Safevîler üzerine gitmesini sağlamak için sevk etmiştir.

Halil Paşa, Ahıska’ya yardım için Karadeniz yolu ile gönderilmiş olan yeniçerileri Erzurum üzerine sevk etti. Amaç Abaza Mehmed Paşa’yı Erzurum’dan çıkarıp, mağlup etmekti. Abaza Mehmed Paşa casusları ve yakalattığı ulaklarından kendisinin öldürülmek istendiğini öğrenmiştir. O da, Halil Paşa’ya itaat ediyor gibi gözükmeye başlamış, Erzurum’dan çıkıp, Dişlek Hüseyin Paşa kuvvetlerine saldırmış, binlerce yeniçeriyi ve Paşa’yı öldürmüştür. Erzurum Kalesi’ne bir çok paşa ve subayın cesetlerini asmış, bölgeden yeniçeri geçirtmez olmuştur .

Halil Paşa, Bağdad üzerine gitmek için sefere çıkmış iken, Ahıska Kalesi’nin Safevîler tarafından işgali ve Erzurum’da ikinci kez isyan eden Abaza Mehmed Paşa ile uğraşmak zorunda kalmıştır.
Halil Paşa, Abaza Mehmed’in yaptığı fâciayı duyunca, çok üzülmüştür. Bu sırada Ahıska Kalesi, Safeviler eline geçmiş ise de tekrar alınmıştır. Halil Paşa, Abaza Mehmed’i yakalamak için Erzurum’u kuşatmıştır. Ancak yanında büyük toplar olmadığı için Kasım 1627’de geri dönmüştür. Halil Paşa bu başarısızlık yüzünden azledilmiştir.

Hüsrev Paşa veziriâzam olarak tayin edilip Nisan 1628’de Anadolu’ya Abaza Mehmed Paşa üzerine gönderilmiştir. Hüsrev Paşa sert tedbirlere başvurmuş, kendisi emrindeki komutan ve askerleri disiplin altına almıştır. Bu sırada Erzincan, Bayburt beyleri Abaza Mehmed’den ayrılıp, Serdar Hüsrev Paşa’ya Tokat’ta katılmışlardır. Abaza, Serdarın kendi üzerine yirmi günde geleceğini tahmin ederken, Ağustos 1628 sonlarında iki üç gün içinde Hüsrev Paşa, Erzurum önlerine gelmiş ve 2 Eylül 1628’de gereken cephane, top ve askerler de yetiştirilmiştir .

Abaza Mehmed Paşa, kendi maiyyetindeki askerlerin dahi kaçmaları ve Hüsrev Paşa’ya sığınmaları üzerine, İran Şah’ı Abbas’a Çopur Bekir ve Küçük Abaza adında iki kişiyi elçi olarak göndermiştir. Hüsrev Paşa bu durumu haber alarak uzun yolları süratle kat ederek, Erzurum önlerine gelmişti. Erzurum Kalesi kuşatılmış, 15 Eylül 1628’de siperlere girilmiş ve toplar surları döğmeye başlamıştır. Hüsrev Paşa iyi bir taktik ile isyandan vazgeçenlerin affedileceğini duyurmuş, bunun üzerine Abaza Mehmed’in etrafı boşalmaya başlamıştır. Abaza Mehmed Paşa, vaziyeti görünce canını kurtarmak için 18 Eylül günü Şeyh Seyyid Abdurrahim Efendi ile beraber eşraf ve ulemadan altı kişiyi Serdar Hüsrev Paşa’ya göndererek teslim şartlarını müzakereye başlamışlardır. Dört gün süren görüşmelerden sonra, Abaza Mehmed Paşa’nın canına, malına ve kendi yanındakilere bir zarar olmamak şartıyla affı kabul edilmiştir. Cuma günü gönderilen “amannâme” ile Abaza Mehmed Paşa kaleden adamlarıyla çıkarak teslim olmuştur .

22 Eylül 1628’de Abaza Mehmed Paşa, Serdar Hüsrev Paşa tarafından hil’atle taltif edilmiş, adamlarına, bölük-ağalığı (yüzbaşılık) ve cebecilik gibi vazifeler verilmiştir. Erzurum valiliğine Yeniçeri Ağası Halil Ağa tayin edilmiş, Hüsrev Paşa kırk gün süren kuşatmayı kaldırmış, Abaza Mehmed Paşa’yı beraberinde İstanbul’a getirmiştir. IV. Murad Han, Abaza Mehmed Paşa’yı affederek Bosna Beylerbeyiliği’ne tayin etmiştir .

Böylece altı yılı aşkın bir zamandır, Genç (II.) Osman’ın intikamı uğruna isyân edip, bir çok insanın ölümüne sebep olan Abaza Mehmed Paşa olayına son verilmiştir. Yaklaşık beş yıldır İran hudutları üzerinde ve Bağdad kuşatmasında da bulunan Osmanlı kuvvetleri terhis edilmiştir. Ekim 1628’de izin verilen asker Aralık ayında İstanbul’a dönmüştür. Anadolu’da bu dönemde ortaya çıkan isyanların en büyüklerinden sayılan “Abaza Mehmed Paşa İsyanı” da tarihe karışmış oluyordu.

3-Hüsrev Paşa’nın İran Seferi (1629) :
10 Haziran 1629’da Veziriâzam Hüsrev Paşa, İran seferi için Üsküdar’a geçmiş ve burada bir ay kadar sefer için hazırlıklarını sürdürmüştür. Bu seferden amaç Bağdad’ın ele geçirilmesidir. 9 Temmuz 1629’da Osmanlı ordusu Üsküdar’dan hareket ederek Konya üzerinden Haleb’e oradan da Diyarbakır’a varmıştır. On sekiz adet büyük top Payas üzerinden Haleb Beylerbeyisi’ne teslim edilmek üzere gönderilmişti. Bu sırada İran Şahı Abbas 1038/1629’da ölmüş yerine torunu Sam Mirzâ, Şah Safi adıyla tahta oturmuştu .

Hüsrev Paşa, 17 Aralık 1629’da Musul’a varmış, fakat çok şiddetli yağan yağmurlar dolayısıyla Dicle ve Zap suyu taşmış, her tarafı sular kaplamış kırk gün kadar Osmanlı ordusu Musul’da kalmıştır. Sular çekilinceye kadar ordunun gerisini tehdit etmek ihtimâli olan Erdelân ve Şehriban hakimi Ahmed Han’ın ülkesinin vurulmasına karar verilmiş, Şehrizor taraflarına gidilmiştir. 16 Mart 1630’da Şehrizor’da Gülanber Kalesi’nin inşaatına başlanmıştır. Şehrizor beylerbeyilik merkezi yapılarak kaleye asker bırakılmış, Arnavud Mustafa Paşa beylerbeyi tayin edilmiştir .

Kürt beylerinin sözleriyle hareket eden Veziriâzam Hüsrev Paşa, buralarda vakit geçirmek suretiyle Bağdad işini askıya bırakmıştır. Hüsrev Paşa Gülanber Kalesi’nin inşâsı sırasında fethedilen ve Şehrizor ile Hemedan arasında bulunan Mihriban Kalesi’ne hareket etmiştir. Haleb Beylerbeyisi Nogay Paşa, on bin kişilik bir kuvvetle burayı fethetmiştir. Kaleyi yeniden ele geçirmek isteyen Safevî Zeynel Han kırk bin kişilik kuvvetle Mihriban Kalesi üzerine yürüdü. Osmanlı kuvvetlerine asker takviye edildi. 22 Ramazan 1039/5 Mayıs 1630’da iki ordu Mihriban önlerinde savaşa başladılar. Sivas Beylerbeyisi Halil Paşa çok kararlı bir direniş göstermiş, sonra da zaferin kazanılmasını taarruza geçerek sağlamıştır. Osmanlı kuvvetleri kendilerinden dört kat sayıca fazla olan Safevî kuvvetlerini ağır bir yenilgiye uğratmışlardı. Hüsrev Paşa altı gün sonra Mihriban’a varmış ve resmi geçit yapılmıştır .

Serdar Hüsrev Paşa, Orduy-ı Hümâyûn’la 1630 yılı Mayıs ortalarında Hemedân’a doğru hareket etmiştir. Serdar’ın amacı İran ülkesini Kazvin’e, İsfahan’a kadar çiğnemek ve sıkıştırmak, böylece Bağdad’ı vermeye mecbur etmektir. 27 Şevval 1039/9 Haziran 1630’da Hemedan işgal edilmiştir. Ahalisi kaçmış olan şehir yağma ve tahrip edilmiş, burada bir hafta kalan Serdar Hüsrev Paşa Kazvin’e doğru yürüyüşe geçmiştir. Ancak “savaş meclisi” almış olduğu kararla, çok uzak olan Kazvin’e gitmenin sıkıntılı olacağını düşünerek, Dergüzîn’e yürüyüş kararı almışlardır. İran ordusu Çaldıran’da almış olduğu yüz on altı yıl önceki dersi unutmamış, kararlı bir şekilde gelen Osmanlı ordusunun geldiği yerleri boşaltıp çöle çevirerek kaçmaya ve meydan savaşı vermemeye dikkat ederek, yağma ve tahrip yapmışlardır . Dergüzin’den Bağdad altmış konak olarak kararlaştırılıp yola çıkılmış, bu arada Nihaved yakınlarındaki Çemhal düzlüğünde Lûristan hâkimi Hüseyin’in on iki bin kişilik kuvveti mağlup edilmiştir .

Osmanlı ordusu Kasr-ı Şirin ve Hilvan’dan geçerek 6 Eylül 1630’da Azamiye’ye ulaşmıştır. Burada cuma namazı kılınıp, İmam-ı Azam’ın türbesi ziyaret edilmiştir. Bağdad önlerinde yirmi gün beklenilmiş, beklenen yirmi büyük top getirilmiş ve 5 Ekim 1630’da Bağdad kuşatması başlamıştır. Bağdad kuşatmasının ilk ayı topçu düellosu ve lağım açma faaliyetleriyle geçirilmiştir. Nihayet 9 Kasım’da top ateşleriyle tahrip edilmiş burçlardan genel hücuma geçilmiştir. Bağdad, şafak vaktinden kuşluk vaktine kadar hem nehirden hem karadan hücuma tabi tutulmuş, düşmanın tüfenk ve ok atışlarıyla bir çok asker şehit olmuştur. Hakkında türküler söylenen halk kahramanı Genç Osman topuğundan vurularak Dicle nehrine düşerek şehit olmuştur. .

“Bağdad’ın kapısın Genç Osman açtı,
Düşmanın cümlesi önünden kaçtı,
Kelle koltuğunda üç gün savaştı,
Allah Allah deyip geçer Genç Osman” dizeleri, Türk halkı tarafından O’nun anısına yüz yıllar boyunca söylenegelmektedir.

14 Kasım 1630’da toplanan “savaş meclisi”nde, bütün çabalara rağmen Bağdad’ın alınamadığı, iaşe, zahire ve mühimmat sıkıntısının başlamış olduğu belirtilerek, kuşatmanın kaldırılması kararı alınmıştır. Serdar Hüsrev Paşa, Osmanlı ordusuyla 12 Aralık 1630’da Musul’a ulaşmıştır. Diyarbakır Beylerbeyisi olan Halil Paşa’yı on bin kişilik bir kuvvet ve yirmi topla birlikte Hille’nin muhafazasına göndermiştir. Bu sırada Şah Safî (1629-1642) Hille’yi kuşatmış, Demirkazık Halil Paşa üç ay başarılı bir savunma yapmıştır. Halil Paşa, Veziriâzam Hüsrev Paşa’dan yardım gelmemiş olmasından dolayı umudunu yitirmiş, ani bir “huruç harekâtı”ile Hille’yi terk edip Safevî kuvvetlerini yararak, Haleb’e çekilmiştir. Musul şehri, Osmanlı kuvvetleri tarafından sur inşâ edilerek, sur içine alınmış, Hüsrev Paşa kırk bir gün Musul’da kaldıktan sonra Mardin’e sonra da Diyarbakır’a çekilmiştir .

Hüsrev Paşa, haşin ve sert tabiatlı bir kimse olduğu için, başarısızlığın acısını, bir çok beylerbeyi, beyler vs. askerleri öldürerek, kendi mevkiini korumaya çalışmışsa da 29 Rebiulevvel 1041/25 Ekim 1631’de Veziriâzamlık’tan azledilmiştir .

4- IV. Murad’ın Revan Seferi (1635) :
IV. Murad devrinin ilk on yılı, saltanat ve hükümet işlerinde Mahpeyker Valide Sultan ve vezirlerin entrikaları ile geçmiştir. Padişah IV. Murad 1633’den sonra yirmi yaşını aşmış olarak devletin yönetimini ve iktidar dizginlerini eline almıştır, diyebiliriz. 1630’daki Bağdad kuşatmasından sonra üç yıl içinde İstanbul’da bir çok gelişme ve değişim meydana gelmiştir. Sipahiler zorbalığa girişmiş, bunlar epey bir sıkıntı çıkarmışlar ve üstelerinden gelinmiştir. Veziriâzam Hafız Ahmed Paşa, Hüsrev Paşa, Recep Paşa ve bir çok vezir ve ağa katledilmiştir.

Saka Mehmed, Gürcü Rıdvan, Cadı Osman ve emsali zorbalar derhal katledilip, cesetleri denize atılmıştır. Bunlar gibi niceleri ve İstanbul’da bulunan sipâh zorbaları birer birer yakalanıp öldürülmüş, hatta bunlarla hareket eden Anadolu’dakiler de yakalandıkça temizlenmiştir . Sultan IV. Murad, artık kişiliğini ve kimliğini bulmuş, yönetim ve idareyi tek başına eline almış, kusuru görülenleri derhal azlederek, yeni bir anlayış ve uygulama sergilemiştir.

İstanbul’da bu hadiseler cereyan ederken, İran’da da bir takım iç kargaşa ve isyânlar oluyordu. Kırk yılı aşkın iktidarda kalan, Şah I. Abbas’ın yerine torunu Şah Safi (1629-1642) tahta geçmiş, bazı han ve sultanlar ona karşı girişimlerde bulunmuşlardır. İç kargaşayı yatıştırmanın bir polemiği olarak dışarıya dikkatleri çekmek, eski bir siyâsi gelenek olmalıdır.

İran kuvvetleri ansızın hududu geçerek Van’ı kuşatma altına almışlardır. Bu haber İstanbul’a duyurulunca 15 Ekim 1633’de Veziriâzam Tabanıyassı Mehmed Paşa, Üsküdar’a İran Seferi için geçmiş ve bir hafta sonra Van’a doğru hareket etmiştir. Hazırlık işlerini bizzat kontrol eden IV. Murad Han dört vezirin ihmâlini gördüğünden bunları sürgün ederek mallarını hazineye müsadere etmiştir. Üsküdar’da askerin geçit resmini seyreden Padişah, İranlıların, Van’dan çekildiği haberi üzerine İstanbul’a dönerken, Veziriâzam Mehmed Paşa’yı Bağdad üzerine göndermiştir .

İran kuvvetlerinin Van kuşatmasını, Erzurum Beylerbeyisi Demirkazık Halil Paşa ile Diyarbakır Beylerbeyisi Murtaza Paşa otuz bin kişilik bir kuvvetle harekete geçerek, onları kuşatmayı kaldırmak zorunda bırakmışlardı. Veziriâzam Mehmed Paşa, Aralık ayı ortalarında Haleb’e varmış ve sefer hazırlıklarıyla meşgul olmaya başlamıştır. Osmanlı Padişahlarının ordularıyla beraber başkumandan olarak sefere gitmeleri Kanuni Sultan Süleyman’ın vefatından(1566) beri terkedilmişti. Sadece birer defa III. Mehmed Avusturya’ya ve II. Osman’da Lehistan (Polonya) seferlerine gitmişlerdi. Sultan IV. Murad’ın çeki düzen verdiği ordunun başında sefere çıkması içeriye ve dışarıya karşı büyük bir etki meydana getirebilirdi.

Sultan IV. Murad Han, Ramazan 1044/21 Şubat 1635’de Üsküdar’da İran üzerine sefer için otağını kurdurmuştur. 10 Mart’ta bizzat kendisi Üsküdar’a geçerek Orduy-ı hümâyûn ile Konya’ya 5 Haziran’da Erzurum önlerine ulaşmıştır. 3 Temmuz’da Erzurum’a törenle giren IV. Murad gittiği yerlerde, asileri ve zorbaları cezalandırarak ağır ağır ilerliyordu .

Sultan IV. Murad dokuz gün Erzurum’da kaldıktan sonra Kars’a, sonra da Revan üzerine hareket etmiştir. Bu hareketten önce Haziran 1635 ortalarında Padişah Bayburt’a gelmeden önce Haleb’de kışlayan Veziriâzam Mehmed Paşa, Diyarbakır’dan hareketle Bayburt’a gelmiş ve Padişahı burada karşılamıştı. 26 Temmuz’da Revan önlerine gelen IV. Murad, 28 Temmuz’da kuşatmayı başlatmış 7 Ağustos’ta Revan muhafızı Tahmasb Kulu Han on iki bin kişilik kuvvetine rağmen, kaleyi teslim etmiştir.

8 Ağustos 1635’de Emir Gûneoğlu Tahmasb Kulu Han maiyetiyle birlikte teslim olmuş, Sünnîlik mezhebine ve IV.Murad Han’a tabi olmuştur. Kendisine Yusuf adı verilerek vezirlik pâyesine yükseltilmiş, Haleb Beylerbeyiliği’ne tayin edilmiştir .

Revan Kalesi tamir edilip, içine on bin asker ve cephane ile muhafızlığına vezir Murtaza Paşa bırakılmış, Tebriz tarafları vurularak Van’a inilmiştir. Padişah, Van, Diyarbakır’dan sonra on ay süren seferini İstanbul’a dönerek tamamlamıştır . Ancak Revan Kalesi, İranlılar tarafından Nisan 1636’da tekrar ele geçirilmiştir. Veziriâzam Tabanıyassı Mehmed Paşa, Diyarbakır’dan Revan’a zamanında yardım ulaştıramadığı için azledilmiş, yerine Bayram Paşa Veziriâzam tayin edilmiştir . Revan’ın fethinden sonra tekrar elden çıkması, IV. Murad’ın başarısını neticesiz bırakmıştır.

5- IV. Murad’ın Bağdad Seferi (1638) :
Bağdad, 1534’de Kanuni tarafından fethedildikten sonra seksen dokuz yıl Osmanlı hakimiyetinde kalmıştı. 1624 yılında Şah I. Abbas burayı işgal etmiş, on dört yıldır Safevilerin hakimiyetinde bulunuyordu. Ancak, Osmanlı kuvvetleri 1625’de Hafız Ahmed Paşa ve 1629’da Hüsrev Paşa vasıtası ile iki defa Bağdad’ı ele geçirmek istemişler, fakat başarılı olamamışlardı. Bu şehir, Osmanlı Devleti için son derece stratejik öneme sahipti. Basra Körfezi ve Irak topraklarının hakimiyeti Bağdad hakimiyeti ile mümkün olabilirdi. Kaldı ki, yüz yıla yakın bir zamandır, Osmanlı ülkesinin bir parçası ve tarihî bakımdan önemli bir kültür merkezi idi.

Padişah IV.Murad, İran seferine çıkmak için gereken hazırlıkların yapılmasını emretmiştir. İran Şahı I.Safi ise, kazandığı Revan zaferine rağmen, Padişah’ın İran seferine çıkacağını haber almış ve Maksud Han adında bir elçisini İstanbul’a göndererek barış istemiştir. IV.Murad Şah Safi’nin mektubuna; “cevabın Bağdad’da verileceğini” bildirerek elçiyi huzura kabul etmemiştir. Şah’ın mektubunda, “kabule şayan maddeler bulunmadığından sefere devam etmeye karar verilmiştir.” İran elçisi Maksud Han, Davud Paşa sarayına hapsedilmiştir. Sultan Murad, İstanbul’dan ayrılmadan önce her tarafa; “halka hiçbir suretle zulüm edilmemesi ve âdil hareket olunması için” bir tamim beyan etmiştir .

Sultan IV. Murad, 23 Zilkâde 1047/ 8 Nisan 1638’de Üsküdar’a, İran üzerine sefere gitmek için harekete geçmiştir. Bir ay içinde bütün hazırlıklar tamamlanarak, 8 Mayıs 1638’de İran üzerine hareket edilmiştir. Şeyhû’l-İslam Yahya Efendi ile Kaptan-ı Derya Kemankeş Kara Mustafa Paşa’da sefere iştirak etmişler. Üsküdar’dan Bağdad’a kadar olan konak sayısı yüz on olarak belirlenmişti .

Veziriâzam Bayram Paşa, Anadolu’da İran seferi için ön hazırlıkları yaptırmış, kendisi de Amasya’da kışlamıştı. Padişah’a İnönü konağında Konya üzerinden gelerek katılmıştır. Yalnız IV.Murad daha önce Revan Seferi’nde yaptığı gibi, Bağdad Seferi boyunca da, sürekli isyancıları, kimi Celâli asilerini de cezalandırmıştır. Padişah, Konya’da sekiz gün kaldıktan sonra, 25 Haziran 1638’de yola çıkmış, elli beşinci konakta, 22 Temmuz’da Haleb’e ulaşmıştır. Üsküdar’dan Haleb’e yetmiş altı günde gelinmiştir.

6 Ağustos’ta Haleb’den hareket edilmiş, ancak 26 Ağustos’ta Celâb mevkiinde Bayram Paşa vefat etmiş, 27 Ağustos’ta Diyarbakır Beylerbeyisi Tayyar Mehmet Paşa veziriâzam tayin edilerek, 3 Eylül 1638’de Padişah Diyarbakır’a gelmiştir .

Veziriâzam olan Tayyar Mehmed Paşa, Musul’da bulunuyordu. Diyarbakır’a gelerek veziriazamlık mührünü almıştır. Padişah, 7 Ekim’de Musul’a, 14 Kasım’da Kâzımiyye’ ye, 15 Kasım’da A’zâmiyye’ye ulaşmıştır. Osmanlı ordusu yüz doksan yedi günde Bağdad’a varmıştı. Padişah otağını Dicle kenarına, İmâm-ı Azâm türbesi önüne kurdurdu. Bağdad’ı fethetmeden türbeyi ziyaret etmeyeceğini belirterek Bağdad kuşatmasını başlatmıştır .

Veziriâzam Tayyar Mehmed Paşa; Bağdad’ı “Karanlık Kapı”dan Hafız Ahmed Paşa’nın, “İmâm-ı Azâm Kapısı”ndan Hüsrev Paşa’nın daha önce kuşattıkları için oraların ziyadesiyle tahkim edilmiş olduğunu belirterek, “Akkapı”dan kuşatılmasını, Padişah’a arz etmiş ve uygun bulunmuştur. Bu arada Safevîlerin Bağdad muhafızı Bektaş Han’ın otuz-kırk bin kişilik takviye edilmiş kuvvetler ile şehri savunduğu ve Şah Safi’nin Kasr-ı Şirin’de bulunduğu rivayet edilmektedir. Bağdad çöl tarafından da kuşatma altına alınmış, toplar ancak yirminci günde ulaşabilmiştir. Sultan IV. Murad bütün gücünü Bağdad kuşatmasına ve buranın fethine yöneltmiştir. Vezirlere, subaylara ve askerlere, siperleri dolaşarak; “Göreyim sizi, din-i mübin uğruna sa’yû garetde kusur etmeyesiz gayret vaktidir” diyerek, cesaretlendiriyordu. Kuşatmanın yirmi üçüncü günü; Safevîlere on iki bin kişilik yardım kuvvetleri gelmiş, otuzuncu günü Osmanlı kuvvetlerine iki yüz altmış bin torba dağıtılarak, bunlar toprakla doldurularak hendeklerin doldurulmasına başlanmıştır. Vezir-iazam Tayyar Mehmed Paşa alnından tüfenk kurşunu ile vurularak şehit olmuştur. Padişah; “Ah, Tayyar Bağdad Kalesi gibi yüz kale değerdi” diyerek üzüntüsünü dile getirmiştir .

Sultan IV. Murad, Tayyar Paşa’nın yerine Kara Mustafa Paşa’yı veziriâzam tayin etmişti. Osmanlı kuvvetleri olanca gücüyle saldırıyorlardı. Kuşatma pek dehşetli ve şiddetli cereyan etmekteydi. Bağdad’da, erkeklerine “dolular sunan” kadınların Osmanlı askerleri üzerine “kaynar sular döktükleri”, erkeklerin de taş ve “rugân-ı neft ile” muamele ettikleri kaydedilmiştir. Osmanlı kaynaklarına göre Bağdad kuşatması otuz dokuz veya kırk gün sürmüştür. Nihayet Safevî Bektaş Han, Veziriâzam’dan aman-nâme isteyerek, Bağdad’ı teslim etmiştir. On kişilik maiyetiyle önce Veziriâzamın çadırına, sonra da Padişah IV. Murad’ın huzuruna çıkan, Bektaş Han affedilmiştir. Ancak bazı Acem askerleri “Narin Kale” denen iç kaleye çekilerek savaşa devam etmişler ise de, teslim şartlarını bozanlar katledilmişlerdir .

Sultan IV.Murad Bağdad’ın alınmasından sonra İmam-ı Azam’ın ve Abdu’l-Kâdir Geylâni’nin türbelerini ziyaret etmiş ve tamirini yaptırmıştır. Yeniçeri ağası Hüseyin Ağa’yı, Bağdad Valisi olarak sekiz bin yeniçeri ile Bağdad muhafazasına görevlendirmiş, Osmanlı ordusunu da Veziriâzam Mustafa Paşa ile Bağdad’da bırakmıştır .

Sultan IV. Murad Han, Bağdad Fatihi olarak tarih sayfalarına geçerken, İstanbul’a ve eyalet valilerine, Viyana’ya ve diğer Avrupa devletlerine fetihnâmeler göndermiştir. Bağdad baruthanesi infilâk ettirilmiş yüzlerce insan ölmüş, binlerce insan yaralanmıştır. Osmanlı kuvvetleri Bağdad’dan bir kısım Şiî ahaliyi göç ettirip yerine Anadolu’dan Sünnî ahali naklettirip, yerleştirmişlerdir. Padişah 14 Ocak 1639’da Bağdad’da toplam yirmi bin kadar asker bırakarak kendisi Musul’a gelmiştir. IV. Murad Han, Şah I. Safi’ye, İstanbul’dan Musul’a nakledilmiş olan, İran elçisi Maksud Han ile 27 Ocak 1639’da bir tehditnâme göndermiştir . IV. Murad mektubunda; ataları zamanında Osmanlı mülküne ait olan yerlerin beylerbeyilerine teslimini, seneden seneye hediyelerin gönderilmesini, aksi halde bahar da yine İran üzerine yürüyeceğini bildirmekteydi.

16 Nisan 1639’da Sultan IV. Murad, Diyarbakır’dan İstanbul’a doğru yola çıkmış, 12 Haziran 1639’da İstanbul’a ulaşmıştır. Sultan IV. Murad’ın Bağdad Seferi’ne gidiş ve dönüşü on üç buçuk ay sürmüştür .