On İki Hayvanlı Türk Takvimi
Türk kağanlarından biri, kendi yönetiminden önce, eski dönemlerdeki bir savaş hakkında bilgi edinmek ister. Çevresindekiler bu savaşın tarihi konusunda çelişkiye düşünce kağan kurultay toplar ve halkına danışır.
“Biz bu tarihte yanılıyorsak, bizden sonrakiler de yanılacaklar. Yanılmamaları için göğün on iki burcuna ve on iki ay sayısına göre bir düzenleme yapalım; her yıla bir ad verelim. Böylece bu yılları sayarak zamanı belirleyelim. Bu düzenleme, hepimiz için bir belge olsun,” der.
Kağanlarının bu düşüncesini halk da onaylar. Yıllara verilecek adları da şöyle belirlerler.
Kağan ava çıkar ve yaban hayvanlarını Ila vadisindeki büyük bir ırmağa doğru sürmelerini buyurur. Halk yaban hayvanlarını ürküterek, avlayarak ırmağa doğru sürer. Yalnızca on iki hayvan ırmağı geçmeyi başarır. İlk geçen hayvan sıçgan ‘sıçan’dan başlayarak her geçen hayvanın adı birbirini izleyen yıllara verilir. Böylece takvim, sıçan yılı ile başlar.
Sıçandan sonra ırmağı aşağıda belirtilen hayvanlar sırayla geçer ve on iki hayvan belirlenir. On iki hayvanlı Türk takviminde yıllar şöylece belirlenir:
- Sıçgan yılı ‘sıçan yılı’
- Ud yılı ‘öküz yılı’
- Bars yılı ‘pars yılı’
- Tavışgan yılı ‘tavşan yılı’
- Nag yılı ‘timsah yılı’
- Yılan yılı ‘yılan yılı’
- Yund yılı ‘at yılı’
- Koy yılı ‘koyun yılı’
- Biçin yılı ‘maymun yılı’
- Takagu yılı ‘tavuk yılı’
- It yılı ‘köpek yılı’
- Toŋuz yılı ‘domuz yılı’
Bu sıralamada domuz yılından sonra başa dönülerek yeniden sıçan yılına geçilir ve tarihlendirmeye devam edilir.
Kaynak:
- Türk Dil Kurumu
- Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk
- Resim Türk Dil Kurumu
Bir yanıt yazın