Türk Musikisinde Makamlar

  • Post author:
  • Post comments:0 Yorum

Müzikte Makamlar

Türk Musikisinde Makamlar

Türk musikisinde, kullanılan ses dizilerinin (gam) belli kurallar çerçevesinde kullanılmasıdır. Makamların dizileri, aralıkları eşit ve toplamı 53 koma olan sekiz sesten oluşur. Dizileri aynı olan makamlar birbirlerinden seyirlerine göre ayrılır. Bu yüzden makamda seyir çok önemlidir. Makamların karar sesleri, güçlüsü, yedeni ve asma kararları olur.

Bölümleri

  • Durak, ilk dörtlü veya beşlinin ilk perdesidir.
  • Güçlü, genellikle ikinci dörtlü veya beşlinin ilk perdesidir ve parçanın ortalarında geçici karar perdesi olarak kullanılır.
  • Yeden, genellikle parçanın bitişinde karar perdesinden önce kullanılan makamına göre yarım veya tam ses olabilen bitiş duygusunu güçlendirici sestir.
  • Asma Karar, eser içerisinde başka bir makama hatırlatma yapmak için kullanılan kısa süreli kalışlardır. Asma kararlar makamın dizisi içinde herhangi bir ses olabildiği gibi genellikle de hatırlatılmak istenen makam ile asıl makamın ortak seslerinden bir olur. Asma kararlarda asla başka bir makama geçiş yapılmaz çünkü asıl makamın özellikleri ortadan kalkar.

Makamın sekiz sesi dörtlü ve beşlilerin birleşmesiyle meydana gelir. Bunlar;

  • Çargah dörtlüsü
  • Çargah beşlisi
  • Rast dörtlüsü
  • Rast beşlisi
  • Uşşak dörtlüsü
  • Hüseyni beşlisi
  • Hicaz dörtlüsü
  • Hicaz beşlisi
  • Kürdi dörtlüsü
  • Kürdi beşlisi
  • Buselik dörtlüsü
  • Buselik beşlisi
  • Segah dörtlüsü
  • Segah beşlisi
  • Saba dörtlüsü
  • Nikriz beşlisi
  • Hüzzam beşlisi
  • Ferahnak beşlisi

Türleri

Makamlar, inici, çıkıcı veya inici-çıkıcı bir seyre sahiptir. Basit, bileşik ve şed makamlar olmak üzere üçe ayrılır.

Basit makamlar: Tam dörtlü ve tam beşlilerin birleşmesiyle meydana gelen makamlardır. Genellikle birleşme yerindeki ses makamın güçlüsüdür. Türk müziğinde 16 adet basit makam vardır. Bunlar: Çargah Makamı, Buselik Makamı, Kürdî Makamı, Rast Makamı, Uşşak Makamı, Hicaz Makamı, Uzzal Makamı, Hümayun Makamı, Zirgüleli Hicaz Makamı, Neva Makamı, Tahir Makamı, Bayati Makamı, Muhayyer Makamı, Hüseyni Makamı, Karcığar Makamı ve Basit Suzinak Makamı’dır.

Bileşik makamlar

  • Çeşitli makamların birleştirilerek farklı bir makam haline gelmiş makamlardır. Ferahfeza, Dilkeşide, Ruy-i Irak bu makamlara örnektir.
  • Şedd (Göçürmeli) makamlar
  • Makamın yapısı bozulmadan karar sesinin farklı bir sese göçürülmesinden oluşan; kendine özgü geçkilerle ve seyir yapısı ile ait olduğu basit makamdan ayrılan makamlardır. 16 adet şedd makam vardır. Bunlar:

Çargâh makamının şeddleri:

  • Bu makamın Acemaşiran perdesine göçürülmesinden Acemaşiran Makamı
  • Bu makamın Rast perdesine göçürülmesinden Mahur Makamı elde edilir.

Bûselik makamının şeddleri:

  • Bu makamın Yegâh perdesine göçürülmesinden Sultan-ı Yegâh Makamı
  • Bu makamın Hüseynîâşiran perdesine göçürülmesinden Ruhnüvaz Makamı
  • Bu makamın Rast perdesine göçürülmesinden Nihavent Makamı elde edilir.Kürdî makamının şeddleri:
  • Bu makamın Yegâh perdesine göçürülmesinden Ferahnüma Makamı
  • Bu makamın Hüseynîâşiran perdesine göçürülmesinden Aşkefza Makamı
  • Bu makamın Rast perdesine göçürülmesinden Kürdili Hicazkâr Makamı elde edilir. Bazı önemli kaynaklarda, Kürdili Hicazkâr Makamı ‘Bileşik makam’ olarak değerlendirilmektedir.Zirgüleli Hicaz makamının şeddleri:
  • Bu makamın Yegâh perdesine göçürülmesinden Şeddaraban Makamı
  • Bu makamın Hüseynîâşiran perdesine göçürülmesinden Sûzidil Makamı
  • Bu makamın Irak perdesine göçürülmesinden Evcârâ Makamı
  • Bu makamın Rast perdesine göçürülmesinden Hicazkâr Makamı ve Zirgüleli Sûz’nâk Makamı elde edilir.
  • Neveser makamının şeddi: Bu makamın Acemâşiran perdesine göçürülmesinden Rengidil Makamı elde edilir.
  • Segâh makamının şeddi: Bu makamın Nim Hicaz (#Do) perdesine göçürülmesinden Heftgâh Makamı elde edilir.
  • Rast makamının şeddi: Bu makamın Dügâh perdesine göçürülmesinden Nişâburek Makamı elde edilir.Bugüne kadar kullanılmış makamlar
  • Türk müziğinde 590 makam tespit edilmiştir. Ancak bunların bir çoğu bugün kullanılmamaktadır. Günümüzde 150 kadar makam kullanılsa da çoğunlukla eser verilen makam sayısı 40 civarındadır.
  • Âb-ı Kevser
  • Acem
  • Acem-Aşîrân
  • Acem-Bâ-Zir-Keşîde
  • Acem-Bûselik
  • Acem-Irak
  • Acem-Kürdî
  • Acem-Murassa
  • Acem-Rast
  • Acem-Zemzeme
  • Acem-Zir-Keşîde
  • Acemli Rast
  • Âgâaze-i Kâbili
  • Aheng-i-Tarâb
  • Akberi
  • Anber-Efşân
  • Arabân
  • Arabân-Kürdî
  • Arabân-Nigâr
  • Arabân-ı-Cedîd
  • Arazbâr
  • Arazbâr-Bûselik
  • Arazbâr-Zemzeme
  • Âvâz-ı Zenbûr
  • Azrâ
  • Aşîrân
  • Aşîrân-Mâye
  • Aşîrân-Vefâdar
  • Aşîrân-Zemzeme
  • Aşk-Efzâ
  • Bâd-ı-Sabâ
  • Bahâr
  • Bahr-i-Nâzik
  • Bayâti
  • Bayâti-Arabân
  • Bayâti-Arabân-Bûselik
  • Bayâti-Aşîrân
  • Bayâti-Bûselik
  • Bayâti-Hisâr
  • Bayâti-Isfahân
  • Bayâti-Kürdî
  • Bend-i-Bûselik
  • Bend-i-Hisâr
  • Beste-Hisâr
  • Beste-Isfahân
  • Beste-Nigâr
  • Beste-Nigâr-Hisarek
  • Beste-Nigâr-ı-Atîyk
  • Beste-Nigâr-ı-Kadîm
  • Beynel-Bahreyn
  • Beyzâ
  • Bezm-i Tarâb
  • Bezmâra
  • Buhârî
  • Bûselik
  • Bûselik-Aşîrân
  • Bûselik-Gerdâniye
  • Bûselik-Geveyşt
  • Bûselik-Mâye
  • Bûselik-Nevrûz
  • Bûselik-Selmek
  • Bûselik-Şehnaz
  • Bûstan
  • Büzürk
  • Büzürk-Gerdâniye
  • Büzürk-Geveyşt
  • Büzürk-Mâye
  • Büzürk-Nevrûz
  • Büzürk-Selmek
  • Büzürk-Şehnâz
  • Canfezâ
  • Çârgâh
  • Çârgâh-Âcem
  • Çârgâh-Gerdâniye
  • Çârgâh-Mahûr
  • Çehâr-Âgâazin
  • Daği-Bayâti
  • Danişverân
  • Dil Âvîz
  • Dil-Ârâ
  • Dil-Efruz
  • Dil-Keşîde
  • Dil-Nişîn
  • Dil-Rübâ
  • Dil-Sûz
  • Dildâr
  • Dilkeş-Hâverân
  • Dilküşâ
  • Dost-Gahî
  • Dügâh
  • Dügâh-Bûselik
  • Dügâh-Mâye
  • Dügâh-ı Acem
  • Dügâh-ı Kadîm
  • Ebû-Selik
  • Efrûhiten
  • Evcârâ
  • Evc (Eviç)
  • Evc-Aşirân)
  • Evc-Bûselik
  • Evc-Gerdâniye
  • Evc-i Muhâlif
  • Evc-Isfahân
  • Evc-Maklüb
  • Evc-Mâye
  • Evc-Nihâvendi
  • Ferâh
  • Ferâh-Âver
  • Ferâh-Zâyi
  • Ferâhfezâ
  • Ferâhnâk
  • Ferâhnümâ
  • Ferâhzâr
  • Gamz-Edâ
  • Gazâl
  • Gerdâniye
  • Gerdâniye-Bûselik
  • Gerdâniye-Büzürk
  • Gerdâniye-Hicâz
  • Gerdâniye-Hüseynî
  • Gerdâniye-Irak
  • Gerdâniye-Isfahân
  • Gerdâniye-Kûçek
  • Gerdâniye-Kürdî
  • Gerdâniye-Nevâ
  • Gerdâniye-Nigâr
  • Gerdâniye-Nikrîzi
  • Gerdâniye-Rast
  • Gerdâniye-Rehâvî
  • Gerdâniye-Uşşâk
  • Gerdâniye-Zirgüle
  • Geveyşt
  • Geveyşt-Bûselik
  • Geveyşt-Büzürk
  • Geveyşt-Gerdâniye
  • Geveyşt-Hicâz
  • Geveyşt-Hüseynî
  • Geveyşt-Irak
  • Geveyşt-Isfahân
  • Geveyşt-Kûçek
  • Geveyşt-Nevâ
  • Geveyşt-Rehâvî
  • Geveyşt-Uşşâk
  • Geveyşt-Zirgüle
  • Gonca-i-Rânâ
  • Gururî
  • Gül-Ruh
  • Güldeste
  • Gülistân
  • Gülizâr
  • Gülnâri
  • Gülzâr
  • Gülşen-i Vefâ
  • Hadrâ (Hazrâ)
  • Harran
  • Hâver
  • Hayâl-i Murâd
  • Hayân
  • Hazân
  • Heftgâh
  • Hicâz
  • Hicâz Aşirân
  • Hicâz-Acem
  • Hicâz-Bûselik
  • Hicâz-Büzürk
  • Hicâz-Gerdâniye
  • Hicâz-Geveyşt
  • Hicâz-Irak
  • Hicâz-Mâye
  • Hicâz-Nevrûz
  • Hicâz-Selmek
  • Hicâz-ı Muhâlif
  • Hicâz-ı Reke
  • Hicâz-ı Türkî
  • Hicâz-ı-Hicâz
  • Hicâz-Zemzeme
  • Hicâz-Şehnâz
  • Hicâzeyn
  • Hicâzî Hüseynî
  • Hicâzî Isfahân
  • Hicâzî Uşşâk
  • Hicâzkâr
  • Hicâzkâr-Bûselik
  • Hicâzkârı-Kürdî
  • Hisâr
  • Hisâr- Vech-i Şehnâz
  • Hisâr-Aşîrân
  • Hisâr-Bûselik
  • Hisâr-Evc
  • Hisâr-ı Büzürk
  • Hisâr-ı Gayr-ı Müstear
  • Hisâr-ı Kâdim
  • Hisâr-ı Kürdî
  • Hisâr-ı Nîk
  • Hisârek
  • Hocest
  • Horasan
  • Hoş-Serâ
  • Hucet
  • Hudavendigâr
  • Hufte-Isfahân
  • Hûzi
  • Huzî-Aşîrân
  • Hûzi-Bûselik
  • Hümâyûn
  • Hüseynî
  • Hüseynî- Geveyşt
  • Hüseynî-Acem
  • Hüseynî-Aşîrân
  • Hüseynî-Bûselik
  • Hüseynî-Gerdâniye
  • Hüseynî-Horasâni
  • Hüseynî-Kürdî (Zemzeme)
  • Hüseynî-Nevrûz
  • Hüseynî-Nikrîz
  • Hüseynî-Rehâvi
  • Hüseynî-Sabâ
  • Hüseynî-Şehnâz
  • Hüsn-ü Ân
  • Hüzzâm
  • Hüzzâm-ı Cedîd
  • Hüzzâm-ı Kadîm
  • Hüzzâm-ı Rûmi
  • Irak
  • Irak-Geceyşt
  • Irak-Gerdâniye
  • Irak-Mâye
  • Irak-Nevrûz
  • Irak-Selmek
  • Irak-Şehnâz
  • Irakı Acem
  • Isfahân
  • Isfahân-Bûselik
  • Isfahân-Gerdâniye
  • Isfahân-Geveyşt
  • Isfahân-Irak
  • Isfahân-Mâye
  • Isfahân-Nevrûz
  • Isfahân-Selmek
  • Ifahân-ı Cedîd
  • Isfahân-ı Sultâni
  • Isfahân-Zemzeme
  • Isfahân-Şehnâz
  • Isfahânek-i Atîyk
  • Isfahânek-i Cedîd
  • Isfahânek
  • Kâbilî
  • Karcığar
  • Kebûter
  • Kûçek
  • Kûçek-Geveyşt
  • Kûçek-Mâye
  • Kûçek-Nevrûz
  • Kûçek-Selmek
  • Kûçek-Sümbüle
  • Kûçek-Zemzeme
  • Kûçek-Şehnâz
  • Kürdî
  • Kürdî-Aşîrân
  • Kürdîli Çârgâh
  • Kürdîli Hicâzkâr
  • Kürdîli Hümâyûn
  • Lâle-Gül
  • Lâle-Rûh
  • Mâhûr
  • Mâhûr-Aşîrân
  • Mâhûr-Bûselik
  • Mâhûr-Hân
  • Mâhûr-i Kebîr
  • Mâhûr-i Kebîr-i Kadîm
  • Mâhûr-i Sagîyr
  • Mâhûrek (Mâhûr-i Sagîyr)
  • Mâhûri
  • Matlûb
  • Matlûbek
  • Mâverâünnehr
  • Mâye
  • Mâye-Bûselik
  • Mâye-Büzürk
  • Mâye-Hicâz
  • Mâye-Hüseynî
  • Mâye-i Atîyk
  • Mâye-i Kebîr
  • Mâye-i Kevser
  • Mâye-Irak
  • Mâye-Isfahân
  • Mâye-Kûçek
  • Mâye-Nevâ
  • Mâye-Rast (Rast-Mâye)
  • Mâye-Rehâvî
  • Mâye-Uşşâk
  • Mâye-Zirgüle
  • Mâşûk
  • Meclis-Efrûz
  • Mellâhi
  • Mezmîm
  • Mihr-i Cân
  • Muhâlif
  • Muhâlif-i Irak
  • Muhâlif-i Rast
  • Muhâlifek
  • Muhayyer
  • Muhayyer Bûselik
  • Muhayyer Irak
  • Muhayyer Kürdî
  • Muhayyer Segâh
  • Muhayyer Sümbüle
  • Muhayyer Zirgüle
  • Muhayyer-Zîrkeş
  • Mûtedil
  • Mûtrıbân
  • Mûvafık
  • Müberkâa
  • Mücenebûr-Remel
  • Müjdegâni
  • Mürgâk
  • Müsteâr
  • Müsteârek
  • Müteaddi
  • Müşküye (Segâh-Aşîrân)
  • Na-Murâd
  • Nağme-i Kâbil
  • Nâz
  • Nâz-u Niyaz
  • Nâzenin
  • Necd-i Hüseynî
  • Nesîm
  • Nev-Edâ
  • Nev-Eser
  • Nev-Resîde
  • Nevâ
  • Nevâ-Acem
  • Nevâ-Aşîrân
  • Nevâ-Bûselik
  • Nevâ-Gerdâniye
  • Nevâ-Geveyşt
  • Nevâ-Hüseynî
  • Nevâ-Kürdî
  • Nevâ-Mâye
  • Nevâ-Nevrûz
  • Nevâ-Selmek
  • Nevâ-Şehnâz
  • Nevây-ı Uşşâk
  • Nevâziş
  • Nevbahâr
  • Nevrûz
  • Nevrûz-Bayâti
  • Nevrûz-Bûselik
  • Nevrûz-Büzürk
  • Nevrûz-Hicâz
  • Nevrûz-Hüseynî
  • Nevrûz-i Acem
  • Nevrûz-i Arâb
  • Nevrûz-i Hârâ
  • Nevrûz-i Rast
  • Nevrûz-i Rûmî
  • Nevrûz-i Sultâni
  • Nevrûz-Irak
  • Nevrûz-Isfahân
  • Nevrûz-Kûçek
  • Nevrûz-Nevâ
  • Nevrûz-Rehâvî
  • Nevrûz-Sabâ
  • Nevrûz-Uşşâk
  • Nevrûz-Zirgüle
  • Neşât-Âver
  • Nigâr
  • Nigâr-ı Nîk
  • Nigâr-ı Nîk-Acem
  • Nigârçek
  • Nigârek
  • Nihâvend
  • Nihâvendi Cedîd
  • Nihâvendi Kebir
  • Nihâvendi Rûmî
  • Nihâvendi Sagîyr
  • Nikrîz
  • Nikrîz-i Kebir
  • Nikrîz-i Sagîyr
  • Nikrîz-Segâh
  • Nişâbûr (Nişâpûr)
  • Nişâbûrek
  • Nühüft (Nihift)
  • Nühüft-Hicâzî
  • Nühüft-i Kâdîm
  • Pay-Zen-i Sabâ
  • Pençgâh
  • Pençgâh-ı Aşl
  • Pençgâh-ı Zâid (Zâide
  • Perzerîn
  • Pesendîde
  • Pûşegân
  • Râh-i Gül
  • Râh-i Hâr-Ken
  • Râh-i Hâr-Keş
  • Râh-i Hûsrevâni
  • Râh-i Rûh
  • Râh-i Şeb-Diz
  • Rahat-Fezâ
  • Rahâtül-Ervâh
  • Râmiş-Huva
  • Râmiş-i Cân
  • Rast
  • Rast-Acem
  • Rast-Gerdâniye
  • Rast-Geveyşt
  • Rast-Hâverân
  • Rast-Kürdî
  • Rast-Mâhir
  • Rast-Mâye
  • Rast-Nevrûz
  • Rast-Selmek
  • Rast-ı Cedîd
  • Rast-ı Kebîr
  • Rast-Şehnâz
  • Rehâvî (Rehâvî)
  • Rehâvî-Gerdanîye
  • Rehâvî-Geveyşt
  • Rehâvî-Mâye
  • Rehâvî-Nevrûz
  • Rehâvî-Selmek
  • Rehâvî-Şehnâz
  • Rekb (Çârgâh-Rekb)
  • Rekb-i Nevrûz
  • Reng-i Dil
  • Revâ-Irak
  • Revnâk-Nümâ
  • Ridâyî
  • Rûh
  • Rûh-Efzâ
  • Rûhnevâz (Rûhnüvâz)
  • Rûy-i Aşîrân
  • Rûy-i Hicâz
  • Rûy-i Irak
  • Rıdvân
  • Sabâ
  • Sabâ-Aşîrân
  • Sabâ-Bûselik
  • Sabâ-Uşşâk
  • Sabâ-Zemzeme
  • Safâ
  • Sâzkâr
  • Se-Bahr
  • Sebz-Ender-Sebz
  • Sebz-Ender-Sebz-i Hisâr
  • Sebz-Ender-Sebz-i Kadîm
  • Sebz-î Hisâr
  • Sebz-î Tâze
  • Sebzî
  • Segâh
  • Segâh-Acem
  • Segâh-Arabân
  • Segâh-Mâye (Mâye)
  • Segâh-Muhayyer
  • Selmek (Selmekî)
  • Selmek-Büzürk
  • Selmek-Hicâz
  • Selmek-Hüseynî
  • Selmek-i Kebîr
  • Selmek-i Sagîyr
  • Selmek-Irak
  • Selmek-Isfahân
  • Selmek-Kûçek
  • Selmek-Rast
  • Selmek-Rehâvî
  • Selmek-Zirgüle
  • Ser-Bülendi
  • Ser-Henk
  • Serendâz (Seng-Endâz)
  • Sipihr
  • Sipihr-Hüseynî
  • Sipihr-Uşşâk
  • Sireng
  • Sultân-ı Bûselik
  • Sultân-ı Cedîd
  • Sultân-ı Nevâ
  • Sultân-ı Segâh
  • Sultân-ı Yegâh
  • Sultân-ı-Irak
  • Suz-i Dil
  • Suz-i Dilâra
  • Sûznâk (Basit Sûzinâk)
  • Sünbüle
  • Sünbüle-i Kâdîm
  • Sünbüle-Nihâvend
  • Şâd-Kâmı
  • Şâh
  • Şâhî
  • Şâhvâr (Şehvâr)
  • Şedd-i Arabân
  • Şehnâz
  • Şehnâz-Aşîrân
  • Şehnâz-Bûselik
  • Şehnâz-Büzürk
  • Şehnâz-Hâverân (Irak)
  • Şehnâz-Hicâz
  • Şehnâz-Hüseynî
  • Şehnâz-Kûçek
  • Şehnâz-Kürdî
  • Şehnâz-Nevâ
  • Şehnâz-Rast
  • Şehnâz-Rehâvî
  • Şehnâz-Uşşâk
  • Şehnâz-Zirgüle
  • Şehr-i Naz (Şehr-Nâz)
  • Şehvâr
  • Şems-Efrûz
  • Şeref-Nümâ
  • Şevk-Âver
  • Şevk-Efzâ
  • Şevk-Engîz
  • Şevk-i Cedîd
  • Şevk-i Dil
  • Şevk-i Serâb
  • Şevk-i Tarâb
  • Şeşgâh
  • Şiâr
  • Şinâver
  • Şirâz
  • Şirâz-Sünbüle
  • Şirîn
  • Şîvekâr
  • Şîvekeş
  • Şîvenümâ
  • Şûrî
  • Şüster
  • Tâhir
  • Tâhir-Bûselik
  • Tâhir-i Kebîr
  • Tâhir-i Sagîyr
  • Tâhir-Kürdî
  • Tanık
  • Tarz-ı Bihîn
  • Tarz-ı Cedîd
  • Tarz-ı Nevîn
  • Tebrîz
  • Tehrîzî
  • Tereşşüd
  • Terkîb-i Sabâ
  • Tüvânger
  • Urfa-Mâhûr
  • Uzzâl
  • Uzzâl-Acem
  • Uzzâl-Hüseynî
  • Uzzâl-Şehnâz
  • Uşşâk
  • Uşşâk-Aşîrân
  • Uşşâk-Gerdâniye
  • Uşşâk-Geveyşt
  • Uşşâk-Mâye
  • Uşşâk-Nevrûz
  • Uşşâk-Selmek
  • Uşşâk-Şehnâz
  • Vâmık
  • Vech-i Arazbâr
  • Vech-i Bûselik
  • Vech-i Hüseynî
  • Vech-i Şehnâz
  • Yâr
  • Yegâh
  • Zâd-ı Dil
  • Zâvîl (Zavil)
  • Zâvîli (Zâvûli)
  • Zâvîli Isfahân
  • Zâvîli Segâh
  • Zemzem
  • Zemzeme (Eski Zemzeme)
  • Zemzeme-Kürdî
  • Zende-Rûd
  • Zengüle (Zirgüle)
  • Zengüle-Bûselik
  • Zengüle-Gerdâniye
  • Zengüle-Geveyşt
  • Zengüle-Mâye
  • Zengüle-Nevrûz
  • Zengüle-Selmek
  • Zengüle-Şehnâz
  • Zengüleli Sûznak
  • Zevk-Bahş
  • Zevk-i Dil
  • Zevk-u Tarâb
  • Zirefkend
  • Zirefkend Şarkı
  • Zirefkend-i Büzürk
  • Zirefkend-i Kûçek
  • Zirefkend-i Rûmi
  • Zirkeş-Hâveran
  • Zirkeş-Hüseynî
  • Zirkeşîde
  • Zülf-i NigârKaynak;Vikipedia
Ergunca
Ergunca tarafından yazılan son yazılar (Hepsi)
Etiketler: , , , ,

Yorum yapmaya ne dersiniz?