Kudumiye
Büyük ve önemli bir kişinin seferden dönmesi veya bir şehri ziyaret etmesiyle methedilerek yazılan manzumelere kısaca kudumiye denir. Bu tanıma giren devlet büyükleri, akraba, dost ve dini şahıslar üzerine edebi olarak içeriği övgü dolu kudumiyeler yazılmıştır. İlk olarak 14.yy Ahmedi tarafından yazılan kudumiye , ilerleyerek 18 ve 19.yüzyılda doruk noktasına ulaşmıştır. Kudumiyeler çoğunlukla başlıklı veya başlıksız kaside ve kıt’ nazmı ile yazılmışlardır.
Başlıklarda genellikle “kaside, medh, sitâyiş, senâ, târîh, avdet, fetih, teşrif,kudûmiye, tehniye, âmedî, tevcih, tebrik, tenezzül, geldükde” gibi kelimelere yer verilmiştir. Methiyelerde ise genellikle adalet, lütuf, kerem, cömertlik, kahramanlık gibi iyi bir insanda bulunması gereken ideal niteliklere yer verildiği görülmektedir.
Bu kişilerin;
- Doğum günlerinde,
- Sünnet merasimlerinde,
- Bayram Günlerinde,
- Hac ziyaretleri ve dönüşlerinde,
- Tahta çıkış törenlerinde,
- Zafer Kazanmalarında,
- Hastalıktan kurtulmalarında,
- Uzak bir yerden geldiklerinde,
- Bir yapı yaptırdıklarında,
- Yeni bir yer alındığında,
- Önemli bir yapının onarılmasında,
- Yeni yıl gibi bunlara benzer bir çok konuda kudumiye yazılmıştır.
Aşağıda Bâkî’nin Sultan Süleyman ve Sultan Mehmed’in seferden dönüşü üzerine yazdığı kudumiyeden bir örnek verilmiştir:
Der-tehniye-i cülûs-ı Sultân Mehemmed Hân
Minnet Cenâb-ı Hakka dem-â-dem hezâr-bâr
Fasl-ı şitâda bâg-ı cihân buldı nev-bahâr
Gün gibi tâc-ı devlet-i şâhî tulû’ idüp
Kevn ü mekâna virdi ziyâ âfitâbvâr
Hûrşîd gibi pertev-i cûd u sehâ ile
Rûy-ı zemîne saçdı zer-i kâmilü’l-‘ayâr
Kıldı zemîni berf gibi nakdi sîme gark
İn’âm-ı ‘ âm-ı şâh-ı cevân-merd-i bahtyâr
Kaynak:
- Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi2019.14(Mart)/261
- Şeyhülislam Muhammed ve Sâmih’in kudumiyeleri üzerine mukayeseli bir inceleme / H. Batur; E. Yıldız (259-288. s.)
Bir yanıt yazın