Aşık Gufrani(1864-1926) Karaman’a bağlı Başkışla köyünde 1864 yılında dünyaya gelen Gufrani’nin asıl adı Durmuş Ali’dir. Babası köyün ağalarından, Ferhat oğullarından Mehmet Ali Ağa’dır. İlkokul tahsilini , köyündeki “Sıbyan Mektebi’nde” yapmıştır.
1879 yılında Gufrani 15 yaşındadır. O yıl kış mevsimidir ve gece başlayan kar, gece yarısına kadar yağmıştır. Kar dindikten sonra her tarafı kaplayınca dolunayın ışığ ile ortalık sabah gibi aydınlanır. Gufrani bir ara uykusundan uyanır ve pencereden dışarı bakınca sabah olduğunu sanarak elbisesini giyerek okulun yolunu tutar.Kapıyı açıp içeri girdiğinde öğretmenin makamında üç hocanın oturduğunu görür. Hocalar Gufraniye yanlarına gelmesini söylerler. Gufrani yanlarına yaklaşınca hocanın birisi diğer hocaya;
–Doldur ver; der… diğer hoca ise
–Çok doldurma götüremez; der…
Sonunda hoca;
–Al evlat…Yaradan aşkına iç! der. Gufrani edeple biraz geri çekilerek, yarım arkasını dönüp içeceği içer. Boşalan bardağı geri vermek üzere döndüğünde ise hocalardan hiç birini yanında göremez. Kimi kaynaklara göre ise Gufrani okulda uykuya daldığında bu olay yaşanır denilmekte…
İşte bu olaydan sonra Gufrani’de çok büyük değişiklikler meydan gelir. Kendisinden umulmadık şekilde vezinli ve kafiyeli sözler çıkmaya başlar. Köydeki öğretmenden alacaklarını aldıktan sonra Karaman’a gelerek; bugünkü Kale İlkokulu’nun bulunduğu yerdeki Hacı İshak Medresesi’ne devam eder. Bir müddet bu medresede tahsil gördükten sonra, eline bir saz alır; sazla birlikte, Gufrani mahlası ile şiirler söylemeye başlar.
Gufrani Eylül ayı 1926 yılında 62 yaşında iken hayata gözlerini yumar.
Fuat Köprülü (Son asır saz şairleri), Yusuf ziya Ortaç ve Saadettin Nüzhet (Halk Edebiyatı Antolojisi), Gufrani hakkında “Nükte ile Hicvi birleştirmiş zeki bir edası vardır. Son zamanlarda yetişen saz şairlerimizden en olgunu olarak gösterilebilir” demektedirler.
Gösterişten hoşlanmayan, sakin ve çekingen tabiatlı olan Gufrani’nin şiirleri, çeşitli nedenlerle tam olarak ortaya çıkarılamamıştır. Aslında Gufrani eserlerini bir defterde toplamış ve şiirlerini Konya’da Meşrik-i İrfan Matbaasında bastırmaya çalışmış ve 3-4 formasını basıldıktan sonra belirsizliğe terkedilmiş… Bir ara Milli eğitim bakanlığı konuyla ilgilenerek monografisi hazırlanarak bakanlığa gönderilmiş ama ilgisizlik nedeniyle basılmamış ve 1947 yılında Bakanlık binası’nın yanmasıyla her şey küle dönmüştür.
Çok değer verdiğim Karamanlı Aşıklardan Gufranin eserlerini vaktim olduğu müddetçe yayımlıyacağım. Şimdilik aşağıda; “İstiklal Savaşı destanı, Devriye, Destan(Hasbihal) ve taşlama” eserlerini veriyorum.
Kaynak:
- Gufrani ve Kenzi- D. Ali Gülcan
Kerimusta.com/Kerim YARININELİ
İstiklal Savaşı Destanı
Elhamdülillah, alyyül a’la
Bu cenge nusret-i Sübhân yetişti
Yüz yirmi dört bin peygamber ile
Din serveri fahr-i ekvân yetişti
Sunûf-u evliya kaalktı ayağa
Bir hareket geldi yazıya dağa
Ervâh-ı şüheda sol ile sağa
Can Hüseyin şah-ı cihan yetişti
Gazi Kemal Paşa hazretlerine
Aşk olsun kemâl-i izzetlerine
Bu canın yüz suyu hürmetlerine
Bize Hakk’tan lütf u ihsân yetişti
Görülmedi böyle bir keremkâni
Fikriyle fethetti bütün cihanı
Ecânib dediler Ali-i Sâni
Bil şah-ı merdân-ı zaman yetişti
Vezir-i âzamdır ol İsmet Paşa
Pervâneler gibi saldı ateşe
Bu emekler boşa gider mi haşâ
Fedâ-yı can eden arslan yetişti
Sâir zâbit dahi sıdk ile tuttu
Hulûsla askerin önünde gitti
On üç günde Yunan yerlere attı
İzmir’e bir parça kalan yetişti
İstedi İzmir’i Yunan ordusu
Yunan’ınki şimdi bir can kaygusu
Attılar deryaya kalan bakisi
Atina’ya canı olan yetişti
Anadolu on dört günde paklandı
Yolu ile düşmanımız haklandı
Köşe, bucak kâfir var mı yoklandı
Her tarafa emr-i ferman yetişti
Afyon’da sur tellerini kestiler
Allah Allah ile birden bastılar
Kırıldı kuvvesi, Yunan giydiler
Birden bire kızıl uçan yetişti
Kurtulanlar topal oldu kör oldu
Bu harp feth-i Hayber ile bir oldu
Kalktı zulmet, şükür cihan nur oldu
Doğdu güneş mâh-ı tabân yetişti
Yedi cephe tuttu Türk’ün askeri
Yunan’a ejderha oldu her biri
Ele geçenlerde kalmadı diri
Ol başını alıp kaçan yetişti
Tâyy-i mekân etti yerler kavuştu
Hesapsız mühimmat koydu savuştu
Ruzigârlar esti toza karıştı
Arkasından acı duman yetişti
Bin üç yüz otuz dokuz senemiz
Yüz senedir topa karşı sinemiz
Neler çekmiş hem anamız, babamız
Gör sabır eyle ârifân yetişti
Yaşasın rüesa hem alelusûl
Yaşasın vükelâ ve sahib-i ukl
Yaşasın asâkir mevcud-u cedvel
Yaşasın milletten kurban yetişti
Yaşasın kâmilen hep ehl-i imân
Havuzda ve göllerde bütün ihvân
Yaşasın Türkiye yaşasın vatan
Bu harbe vuhûş tiran yetişti
Harpten firar eden dinsiz haindir
Onların katli de farz-ı ayndır
Bize canın lâzımlığı bugündür
Bu devlete sanma her can yetişti
Kıyamette iş bu dünyanın bekâsı
Beş kişiden mürekkeptir ihyâsı
Üç, dört değil rûb-u meskun a’dâsı
Âlem-i rahmete Rahmân yetişti
Almış iken bütün kâfir cihanı
Ecnebiler ibret tuttu Yunan’ı
Türkiye kubbenin şems-i tabanı
Dil salana kahr-ı Yezdân yetişti
Çün üç yüz otuz üç müslüman
Bizde ecnebide bulunan ihvân
Beş insandan çoğaldı bu ins ü can
Bize ihmal gaflet keslân yetişti
Yekdiğerimiz kovalaşmayalım
Yalan, bühtân, gıybet söyleşmeyelim
Biz niçin yalvarıp ağlaşmayalım
Kemikten iliğe isyan yetişti
Ne de satıcılar helâl getirir
Ne dükkancı sıdkı bütün oturur
Bu kazanca hiç eksik mi yetirir
Bize her taraftan noksan yetişti
İsteyiksiz köpek gitse sürüye
Gider mi çobanın işi ileriye
Davet eder bütün kurdu beriye
Pay yarıya denen hayvan yetişti
Ya martına parmağını çaldırır
Nargil suyu içerinizi soldurur
Kendini imansız dinsiz öldürür
İblis aldı, şimdi mihrân yetişti
Kardeşlerim eli ele alalım
Evvela biz Hakk yolunu bulalım
Yaradana sâdık bir kul olalım
Kulluk eden kula sultan yetişti
Ne ayarı güzel kantarı çekeriz
Kilo dolu alır noksan dökeriz
Ne tarlaya helâl tohum ekeriz
Hallerimiz çok perişan yetişti
Ne kadın anlatır ere hâlini
Ne avrada er inanır malını
Bekler ikisi de fırsat yolunu
Araya bir fesat, hicrân yetişti
Çün mufassal yaptık biz bu destanı
Şimdilik uyuttuk bu çevrestanı
Geçin öne yaptırmayın ziyanı
Sayenizde çok sâye-bân yetişti
Buyralım mektebe evlatlarımız
Her fenden okutmak muradlarımız
Ne fena mahsül-ü icatlarımız
Der odun çekmeye oğlan yetişti
Ecnebi kadar mı bizdeki akıl
Fakat terbiyeden gafiliz gafil
Bu gidişat doğru değil velhâsıl
Demek ki insandan hayvan yetişti
Gufranî girdi altmış yaşına
Tac-ı devlet mi konuldu başına
Karar olmaz Azrail’in işine
Ecel, bugün, yarın hemen yetişti
Bir yanıt yazın