Adilşahlar Devleti
Hindistan’da Bicâpûr Devleti hükümdarlık ailesi. Hanedanın ve devletin kurucusu olan Yûsuf Âdil Türkmen, Behmenîlerin hassa askerlerinden idi. Kabiliyetli olduğundan, İkinci Muhammed Şah’ın takdirini kazanarak yükseldi. Muhammed Şah’ın vefatından sonra, taht kavgalarından faydalanarak Bicâpûr’un idaresini eline geçirdi. Ailesiyle Bicâpûr’a gidip, 1490 (H. 896) senesinde Şah ünvanını aldı ve bağımsızlığıını îlan etti.
Dekken’de Behmenîlerin yıkılmasıyla Dekken devletleri denilen dört devlet ortaya çıkmıştı. Yûsuf Âdilşah bu devletlerle sık sık savaşlar yaptı. Ayrıca Hind Denizi ve Hindistan’da hakimiyet kurmak isteyen Portekizliler ile mücadele etti. Portekizlilerin sahile yerleşip üsler kurmasının önüne geçmek istedi. Fakat Portekizliler, Dekken devletleriyle olan mücadelelerden gereği gibi faydalanıp, sahilde üsler kurdular ve git gide kuvvetlendiler.
Yûsuf Âdilşah, 1504 senesinde Şîiliği, devletinin siyasetine esas olarak kabul edince, ülkede ayaklanmalar başgösterdi. Bidar ve Ahmednagar hanlarıyla yaptığı savaşlarda yenilince, önce Beras, sonra da Haniş’e kaçtı. Bir sene sonra topladığı ordu ile Bidar hanı Ali Berid’i yendi. Bicâpûr’u geri aldı ve ömrünün sonuna kadar diğer Dekken devletleriyle mücadele etti. Yûsuf Âdilşah’ın hükümdarlığının son yıllarında Portekizliler Goa’yı ele geçirdiler.
Ehl-i Sünnet Îtikadı Devletin Resmi Siyaseti Oldu
Yûsuf Âdilşah 1510 senesinde vefât edince, yerine on üç yaşındaki oğlu İsmâil Âdilşah geçti. Fakat vefatından önce Kemal Han’ı oğluna vasi tâyin ettiği için, bir süre devleti Kemal Han idâre etti. Kemal Han, Cumâ hutbesini dört hak mezhepten Hanefî mezhebine uygun olarak okuttu. Ehl-i sünnet îtikâdına uymayı devletin resmi siyaseti olarak kabul etti.
İsmail Âdilşah tahta çıktığı sırada, Portekizlilerin ele geçirdiği Goa limanı geri alındı.
İsmail Âdilşah 1521 senesinde Viceyanagar Devleti’nin elinde bulunan Rayçur Duâb’ı geri almak için sefer düzenledi. İki ordu Krişna suyu kıyılarında karşılaştı. İsmail Âdilşah askerlerini sudan geçmeye zorlayınca askerin pek çoğu boğuldu. Karşıya geçenler de öldürüldü. İsmail Âdilşah bu savaşta kendi canını zor kurtardı.
Dekken devletleri sultanlarından Burhan Nizamşah, Ali Berid ve Alâüddîn İmadşah 1525 senesinde birleşerek, Âdilşahlara saldırdılar. İsmail Âdilşah’ın başkumandanı Esad Han Lari Türk, bu birleşik orduyu Şalapur önlerinde bozguna uğrattı. İsmail Âdilşah da babası gibi ömrünü diğer Dekken devletleri ile mücadele etmekle geçirdi.
1534 senesinde İsmail Âdilşah’ın ölümü üzerine yerine geçen oğullarından Mallu ve İbrahim Âdilşahlar dönemlerinde ülke iç karışıklıklar ve Dekken devletleri ile mücadele arasında kaldı. 1579’da Ali Âdilşah’ın yerine hükümdar olan İkinci İbrahim Âdilşah’ın dönemi Bicâpûr Devleti’nin en parlak yılları oldu. İbrahim Şah Hindistan’ın en büyük İslâm Devleti olan Gürgâniyye Hanedanlığı ile iyi münasebetler kurdu. Gürgâniyye Sultanı Cihangir Şah’dan oğul muamelesi gördü.
Cihangir Şah, Âdilşahları, Ahmednagar ve Gülkende memleketlerinin fethiyle vazifelendirdi. Âdilşahlar, Gürgânîlerle beraber Dekken’de diğer devletlere karşı mücadele ettiler. Bu devirde Bicâpûr Devleti sınırları güneyde Maysor’a kadar genişledi. İkinci İbrâhim Âdilşah’tan sonraki hükümdarlar döneminde devlet yine iç karışıklıklar içerisine düştü.
Bu dönemde Âdilşahlar, Gürgânîlere karşı Merathalılara yardım ettiler. Bu olay üzerine Gürgânî hükümdärı Evrengzîb Alemgîr Şah, 1686 senesinde ordusuyla Bicâpûr önlerine geldi ve şehri kuşattı. Kuşatma iki ay on iki gün sürdü. Bicâpûr’un düşmesiyle Âdilşahlar Devleti târihe karıştı. Son Âdilşah hükümdarı İskender’e çok iyi davranan Evrengzîb onun himayesine aldı ve yıllık maaş bağladı.
Hindistan’ın Dekken bölgesinde Bicâpûr’a iki yüz yıla yakın Hâkim olan Âdilşahlar, bölgede Türk hakimiyetini kurdular. Uzun seneler Portekizlilerle mücadele ettiler. Muazzam sanat ve mîmâri eserleri inşa edip, kültür ve medeniyete hizmet ettiler. Fevkalade binalar, saraylar, câmiler ve türbeler yaptılar. Bunlar arasında İkinci Ali Âdilşah’ın Bicâpûr’da yaptırdığı câmi çok meşhurdur.
Adilşahlar Hükümdarları
- Yusuf Adilşah 1490-1510
- İsmail bin Yusuf 1510-1534
- Mallı bin İsmail 1534-1535
- I. Ali bin İbrahim 1557-1579
- II. İbrahim bin Tahmasp
- Bin İbrahim 1579-1626
- Muhammet bin İbrahim 1626-1660
- II. Ali bin Muhammet 1660-1672
- Sikandar bin Ali 1672-1686
Kaynak:
Wikipedia
- Yeşil Kahveyi Biliyormusunuz? - 2 Aralık 2023
- Seni Çok Özledim Ey Yar - 18 Ekim 2023
- İmam Gazali’nin İlahi Aşk Tarifi - 13 Ekim 2023