Enel Hak, tasavvuf düşüncesinde Allah ile kul arasındaki ilişkiyi ifade eden bir terimdir. Bu terim, Allah’ın varlığının her şeyi kuşattığı, kulların ise O’nun tecellileri olduğu anlayışını yansıtır. Bu anlayışa göre, kul, Allah’ın aşkıyla kendinden geçerek, O’nun sıfatlarını idrak eder ve O’nunla bütünleşir. Bu bütünleşme, kulun kendi varlığını inkâr etmesi ve Allah’ın varlığına teslim olması şeklinde gerçekleşir.
Enel Hak sözünü ilk söyleyen kişi Hallac-ı Mansur’dur. O, bu sözü, Allah’ın aşkıyla sarhoş olduğu bir halde söylemiştir. Ancak bu söz, dışarıdan bakıldığında, Allah’a ortak koşmak veya O’nunla bir olmak gibi yanlış anlaşılmaya müsait bir sözdür. Bu yüzden, Hallac-ı Mansur, bu sözü söylediği için, zahir uleması tarafından kâfir ilan edilmiş ve idam edilmiştir. Oysa Hallac-ı Mansur, bu sözü, Allah’ın varlığının kendisini yok ettiği ve kendisinde sadece Allah’ın kaldığı bir makamda söylemiştir. Bu makam, tasavvuf yolunda en yüksek derece olarak kabul edilen fena makamıdır. Fena makamında, kul, Allah’ın varlığına erir ve O’nunla bütünleşir.
Enel Hak sözü, tasavvuf tarihinde birçok tartışmaya ve yoruma konu olmuştur. Bazı sûfîler, bu sözü, Hallac-ı Mansur’un makamına uygun bir söz olarak kabul etmiş ve onu savunmuşlardır. Bazı sûfîler ise, bu sözü, tehlikeli ve sakıncalı bir söz olarak görmüş ve ondan uzak durmuşlardır. Bazı sûfîler de, bu sözü, Hallac-ı Mansur’un makamına uygun bir söz olduğunu kabul etmekle birlikte, herkesin anlayamayacağı ve yanlış yorumlayabileceği bir söz olduğunu düşünmüş ve onu gizli tutmuşlardır.
Enel Hak sözü, tasavvuf düşüncesinin en önemli ve en tartışmalı konularından biridir. Bu söz, Allah ile kul arasındaki ilişkinin mahiyetini, Allah’ın varlığının kapsamını ve kulun varlık iddiasını sorgulamaktadır. Bu söz, aynı zamanda, tasavvuf yolunda ilerleyen kulların, Allah’ın aşkıyla kendilerini nasıl feda ettiklerini, O’nunla nasıl bütünleştiklerini ve O’nun sıfatlarını nasıl idrak ettiklerini göstermektedir.
Kerimusta.com/Kerim Yarınıneli
Kaynaklar:
(1) Hallac-ı Mansur “Ene’l-Hak” demesiyle ne demek istemiş ve bunu demekle ….
(2) En-el Hak – Vikipedi.
(3) Ârif Mevlâna’nın Ruhî Durumu: «Ene’l-Hakk» ve «Hâmûş» Arasında.
(4) HALLAC-I MANSUR’DA TANRI-VARLIK ve BENLİK PROBLEMİ – DergiPark.
(5) En-el Hak – Vikipedi.
(6) Hallac-ı Mansur “Ene’l-Hak” demesiyle ne demek istemiş ve bunu demekle ….
(7) Ârif Mevlâna’nın Ruhî Durumu: «Ene’l-Hakk» ve «Hâmûş» Arasında.
(8) HALLAC-I MANSUR’DA TANRI-VARLIK ve BENLİK PROBLEMİ – DergiPark.
Bir yanıt yazın