Elmas Nasıl Oluşur ve Özellikleri Nelerdir?

Elmas, karbon elementinin kristalleşmesi ile oluşan doğal bir mineraldir. Elmas, tarihte birçok medeniyet tarafından değerli bir madde olarak görülmüş ve çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Elmasın ilk kez ne zaman ve nerede kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir, ancak bazı kaynaklara göre elmasın ilk kez M.Ö. 500 yıllarında Hindistan’da çıkarıldığı ve ticareti yapıldığı doğrudur.

Elmas, daha sonra Romalılar, Araplar, Moğollar, Avrupalılar ve diğer milletler tarafından da keşfedilmiş ve elde edilmeye çalışılmıştır. Elmas, özellikle Ortaçağ Avrupa’sında statü ve gücün sembolü olmuş ve kraliyet aileleri tarafından taç, yüzük, kolye gibi süs eşyalarında kullanılmıştır3. Elmasın ilk kez 1074 yılında Macar kraliçesinin taçında kullanıldığı bilinmektedir.

Elmas nasıl oluşur ve nerede bulunur?

Elmas, karbonun kristalleşmesi ile yeryüzünün derinliklerinde oluşan doğal bir mineraldir. Elmasın oluşması için çok yüksek sıcaklık ve basınç koşulları gereklidir. Bu koşullar, Dünya’nın mantosunun yaklaşık 150-160 km altında bulunur. Elmas, yer kabuğunun hareketi, depremler ve volkanik patlamalar ile yeryüzüne çıkar. Bazı bölgelerde, nehir kumlarına karıştığı da düşünülmektedir¹².

Elmas, dünyada birçok yerde çıkarılmakta ve işlenmektedir. Elmasın en çok üretildiği ülkeler arasında Rusya, Kanada, Avustralya, Güney Afrika, Botswana, Kongo ve Angola gibi ülkeler bulunmaktadır. Elmas, dünyada kimberlit adı verilen volkanik kayaların içinde oluşmaktadır. Kimberlit kayalar, yerin yaklaşık 150-160 km derinliğinde, çok yüksek sıcaklık ve basınç altında oluşan magmatik kayalardır. Kimberlit kayalar, yer kabuğunun hareketi, depremler ve volkanik patlamalar ile yeryüzüne çıkmaktadır. Kimberlit kayaların içinde elmasın yanı sıra kalsit, olivin, ilmenit, mika gibi mineraller de bulunmaktadır.

Elmasın Sertliği:
Elmas, dünyadaki bilinen en sert maddelerden biri olup, maddi değeri yüksektir. Karbon elementinin modifikasyonlarından biridir. Fransız bir kimyacı olan Lavoisier, elması yaktığında çıkan gazın yalnızca karbondioksit olduğunu görmüş ve saf karbon olduğu hükmüne varmıştır. 3547 santigrat derecede eriyen elmasın en belirgin özelliği onun sertliğidir. Sertlik derecesi 10 olan elmas en yüksek orana sahip maddedir. Bu, elmasın diğer bütün mineralleri çizebilmesi ve yıpratabilmesi demektir.

Elmas, karbon elementinin bir allotropu olarak, karbon atomlarının çok düzenli ve sıkı bir şekilde bağlanması sonucu bu sertliğe sahiptir. Elmasın sertliği, endüstriyel alanda kesme, delme ve taşlama işlemlerinde kullanılmasını sağlar. Dolayısıyla, endüstriyel alanda kullanılan bir madde haline de gelmiştir. Bunun yanı sıra, parlaklığı, sertliği ve ışığı mükemmel şekilde kırması nedeniyle takı olarak en revaçta ziynet eşyalarının başında gelmektedir.

Elmasın Yoğunluğu:
Elmasın yoğunluğu, elmasın kütlesinin hacmine oranıdır. Elmasın yoğunluğu, elmasın sahip olduğu karbon izotoplarının oranına, kristal yapısına ve içinde bulunan diğer elementlere bağlı olarak değişebilir. Elmasın ortalama yoğunluğu yaklaşık 3,5 gram/cm³’tür. Elmasın yoğunluğu, elmasın kalitesini ve değerini etkileyen faktörlerden biridir. Elmasın yoğunluğunu ölçmek için Archimedes prensibi kullanılır. Bu prensibe göre, elmasın suya batırıldığında ittiği suyun kütlesi, elmasın hacmine eşittir. Böylece, elmasın kütlesi ve hacmi bilindiğinde, yoğunluğu hesaplanabilir.

Ürünün Çıkarılması:
Elmasın ürün olarak çıkarılması, elmasın doğal olarak oluştuğu kayalardan ayrıştırılması ve işlenmesi sürecidir. Elmasın ürün olarak çıkarılması, şu aşamalardan oluşur:

• Madencilik: Elmasın bulunduğu kimberlit adı verilen volkanik kayaların yeraltından veya yeryüzünden kazılması işlemidir. Kimberlit kayalar, elmasın yanı sıra diğer mineralleri de içerir. Elmasın madencilik yöntemleri, açık ocak, yeraltı ve alüvyon olmak üzere üçe ayrılır.
• Konsantrasyon: Elmasın, kimberlit kayaların içinden ayrıştırılması işlemidir. Bu işlem için çeşitli yöntemler kullanılır. Örneğin, elmasın yoğunluğunu, manyetik özelliklerini, floresansını veya X-ışını emme kapasitesini kullanarak diğer minerallerden ayırt edilir.
• Sınıflandırma: Elmasın, boyut, şekil, renk, berraklık ve kalite gibi özelliklerine göre gruplandırılması işlemidir. Bu işlem için elmasın elle veya otomatik olarak incelenmesi gerekir. Elmasın sınıflandırılması, elmasın değerini ve kullanım alanını belirler.
• Kesim: Elmasın, istenilen şekil ve parlaklıkta olması için kesilmesi ve cilalanması işlemidir. Bu işlem için elmas tozuyla kaplanmış çarklar kullanılır. Elmasın kesimi, elmasın ışığı yansıtma ve kırma yeteneğini etkiler. Elmasın kesim şekilleri, yuvarlak, oval, damla, prenses, zümrüt, markiz, kalp, yastık, radyant, asher, trilyon gibi çeşitlilik gösterir.

Elmas nasıl işlenir ve parlatılır?
Elmas, karbonun kristalleşmesi ile oluşan doğal bir mineraldir. Elmasın işlenmesi ve parlatılması, elmasa ışıltılı bir görünüm kazandıran ve değerini artıran bir süreçtir. Elmasın işlenmesi ve parlatılması şu aşamalardan oluşur:

• Kesme: Elmasın damarlarına göre bölünmesi ve şekillendirilmesi işlemidir. Bu işlem için elmas tozu karışımlı zeytinyağı sürülmüş çok sert bir çark kullanılır.
• Tıraşlama: Elmasa yuvarlak veya oval gibi istenilen kesim şeklini vermek için elmasın döndürülerek başka bir elmasa sürtülmesi işlemidir.
• Fasetalama: Elmasın yüzeyine ışığı kırarak parlaklık veren minik düz yüzeylerin oluşturulması işlemidir. Bu işlem için elmas tozuyla kaplanmış demir çarklar kullanılır.
• Parlatma: Elmasın fasetalarının pürüzsüz ve parlak hale getirilmesi işlemidir. Bu işlem için de elmas tozuyla kaplanmış demir çarklar kullanılır.

Elmasın işlenmesi ve parlatılması, elmasın ağırlığının yaklaşık yarısını kaybetmesine neden olur. Ayrıca, elmasın işlenmesi ve parlatılması için çok uzun zaman ve büyük bir ustalık gerektirir. Bu nedenle, elmasın işlenmesi ve parlatılması, elmasın değerini belirleyen önemli faktörlerden biridir.

Elmas nasıl değerlendirilir ve fiyatlandırılır?
Elmasın değerlendirilmesi ve fiyatlandırılması, elmasın sahip olduğu çeşitli özelliklere göre yapılır. Elmasın değerini belirleyen en önemli özellikler şunlardır¹:

• Karat: Elmasın ağırlığını ifade eden birimdir. Bir karat, 0,2 gramdır. Elmasın karatı arttıkça, fiyatı da artar.
• Renk: Elmasın renksiz olması, daha saf ve değerli olduğu anlamına gelir. Elmasın rengi, D’den Z’ye kadar bir harf skalası ile ifade edilir. D, en renksiz ve en değerli elmas, Z ise en sarı ve en az değerli elmasdır.
• Berraklık: Elmasın içinde veya yüzeyinde bulunan kusurları ifade eder. Kusurlar, elmasın parlaklığını ve ışıltısını azaltır. Elmasın berraklığı, F’den I3’e kadar bir harf skalası ile ifade edilir. F, en berrak ve en değerli elmas, I3 ise en kusurlu ve en az değerli elmastır.
• Kesim: Elmasın şekli ve ışığı yansıtma yeteneğini ifade eder. Kesim, elmasın parlaklığını ve ışıltısını etkiler. Elmasın kesimi, Mükemmel’den Zayıf’a kadar bir harf skalası ile ifade edilir. Mükemmel, en iyi kesim ve en değerli elmas, Zayıf ise en kötü kesim ve en az değerli elmasdır.

Bu dört özellik, elmasın değerlendirilmesi ve fiyatlandırılması için kullanılan 4C kriteri olarak bilinir. 4C kriteri, elmasın kalitesini ve değerini belirlemek için uluslararası bir standarttır. Elmasın değerlendirilmesi ve fiyatlandırılması, bu kriterlere göre uzmanlar tarafından yapılır.

Sanayi Elması nedir?
Sanayi elması, ziynet eşyası olarak kullanılmaya uygun olmayan, ancak sondaj, parlatma ve kesme gibi endüstriyel işlemlerde kullanılan elmas çeşididir. Sanayi elması, genellikle siyah renkte ve düzensiz şekildedir. Sanayi elması, ballas, bort, karbonado, kongo gibi farklı isimlerle de anılır¹. Sanayi elması, dünyanın birçok yerinde çıkarılmakta ve işlenmektedir. Sanayi elması, sertliği, iletkenliği, ısı yansıtıcılığı ve saydamlığı gibi özellikleri nedeniyle sanayide önemli bir rol oynamaktadır.