Romatoid artrit (RA), yaygın olarak görülen kronik bir eklem iltihabı hastalığıdır. Nüfusun yaklaşık %0,5’ini etkileyen bu hastalık, özellikle kadınlarda daha sık görülmektedir ve her yaştan insanda ortaya çıkabilir. RA’nın nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve otoimmün (vücudun kendi dokularına karşı bağışıklık yanıtı geliştirmesi) süreçlerin hastalığın başlangıcında etkili olduğu düşünülmektedir. Bu bağışıklık yanıtı, vücudun eklem bölgelerindeki dokulara zarar vermeye başlamasına yol açar.
Belirtiler
RA’nın tipik belirtileri arasında eklemlerde şişlik, ağrı ve özellikle sabahları 15 dakikadan uzun süren eklem sertliği yer alır. İlk olarak parmak eklemlerinde baş gösteren ağrılar, simetrik bir dağılım gösterir ve zamanla vücudun diğer eklemlerine de yayılır. Hastalık ilerledikçe, eklemler şekil bozukluklarına maruz kalabilir ve ağrılar artar. Ayrıca nadir de olsa bazı organlarda da (gözler, cilt, kalp, akciğerler) iltihaplanma görülebilirRA’nın oluşum nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak bağışıklık sistemi hücrelerinin (özellikle T-lenfositleri) aktif hale gelerek bir otoimmün yanıt başlatması, hastalığın başlamasında kritik bir rol oynar. Genetik yatkınlık bu süreçte önemli bir faktördür; bazı bireylerde yüzey molekülleri hastalığın ağır seyrettiği durumlarda daha sık gözlemlenmektedir.
Bağışıklık hücreleri arasında iletişimi sağlayan sitokinler, iltihap sürecinde büyük bir rol oynar. Özellikle TNF-α (Tümör Nekroz Faktörü-alfa) ve IL-1 (İnterlökin-1), eklemlerde iltihaplanmayı teşvik eden ana etkenlerdendir. Bu sitokinlerin etkisiyle oluşan inflamatuar süreçte, sinovyal zar üzerinde yumru şeklinde dokular (pannüs) gelişir. Bu yapılar, eklem kıkırdağı ve kemiğine zarar vererek eklem deformasyonuna neden olur .
Tanı Yöntemi
klinik bulgular, laboratuvar testleri ve görüntüleme teknikleri bir arada değerlendirilir. Hastaların kanında romatizma faktörü, C-reaktif protein (CRP) ve eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) gibi iltihap belirteçlerinin yüksek olması RA’ya işaret edebilir, ancak bu faktörler tek başına kesin bir tanı koymak için yeterli değildir. Ayrıca el ve ayakların röntgen görüntüleri, hastalığın ilerleyen dönemlerinde tipik kemik erozyonları ve ekleme yakın kemik yapılarında osteoporoz gibi değişimleri ortaya koyabilir .
Tedavi Yöntemleri
RA tedavi teşhis ve düzenli tedavi büyük önem taşır. Hastalığın ilerleyişini yavaşlatmak ve eklem hasarını önlemek amacıyla DMARD (disease-modifying antirheumatic drugs) adı verilen temel ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlara ek olarak kortikosteroidler, biyolojik ajanlar (TNF inhibitörleri gibi) ve ağrı kesici anti-enflamatuar ilaçlar da tedavide yer alabilir.
RA tedavisinde ilaç kullanımının yanı sıra fizik tedavi, ergoterapi ve hasta jimnastiği de uygulanmaktadır. Eklem hareketliliğini korumak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla yapılan bu tedavi yaklaşımları, hastaların günlük yaşam aktivitelerine adapte olmalarına yardımcı olur. İleri evrelerde ise cerrahi müdahale (örneğin sinovektomi veya protez uygulaması) gerekli olabilir .
Kaynaklar
1. Deane, K. D., & Holers, ). The natural history of rheumatoid arthritis. *Clinical Therapeutics*, 41(7), 1256-1270.
2. Smolen, J. S., Aletaha, D., & McInnes, I. B. (2016). Rheumatoid arthritis. *The Lancet*, 388(10055), 2023-2038.
3. Scott, D. L., Wolfe, F., & Huizinga, T. W. J. (2010). Rheumatoid arthritis. *The Lancet*, 376(9746), 1094-1108.
4. Firestein, G. S., & McInnes, I. B. (2017). Immunopathogenesis of rheumatoid arthritis. *Immunity*, 46(2), 183-196.
Bir yanıt yazın