Çeyiz dediğimiz oluşum, çok eski dönemlerden beri Türk aile yapısında evlenecek taraflardan kız tarafının kuracağı aile kurumu için evindeki çoğu ihtiyacını karşılamaya yönelik eşya biriktirmesi işlemidir.
Maddi olarak ihtiyaç duyulan eşyalar, ailelerin maddi imkanlarına göre ya çok erken süreçlerden başlanarak yıllar boyu satın alınmaya gidilerek birikim yapılabilmekte ya da evlilik arifesinde hızlı bir şekilde bir arada satın alınıp hazır bekletilebilmektedir.
Bazı aileler, kız çocukları daha küçük yaşlardayken birikim yapmaya başlayarak daha kolay satın alınabilir ürünleri biriktirmeye başlayarak maddi açıdan daha ağır olan eşyaları evlatlarının evleneceği tarihlerde almaya başlamaktadır.
Bunun en büyük artısı örneklendirilirse; kızlarının evlendiğinde kullanacakları elektronik eşyaları erken yaşlarında alırlarsa, hem bu eşyaların modasının geçmesinin ihtimali hem de kız çocuğunun yetişkin bir kadın olduğunda zevklerinin değişebilmesi ihtimalinin ortadan kaldırılabilmiş olmasıdır.
Geçmişten günümüze çeyiz adeti. Eski dönemlerden günümüze kadar sürdürülen bu alışkanlıklarda, aileler kızları için bundan öncesinde el yapımı dantel örtüler, el yapımı işlenmiş yastıklar, el yapımı işlenmiş havlular, benzer pek çok nakış ürününü “çeyiz sandığı” dediğimiz büyük sandıklarda saklayarak seneler sonrasında dahi temiz ve kullanılabilir bir şekilde kızlarına teslim etmektelerdi.
Ancak günümüze bakıldığında, ailelerin bu eski moda alışkanlıkları bir kenara bırakarak daha çağa uygun birikimler yaptıklarını, çocukları için daha pratik ve daha uzun soluklu kullanabilecekleri eşyaları aldıklarını tercih ettikleri görülmektedir.
Hatta ve hatta bazı ailelerin yaptıkları en mantıklı hareket ise, ihtiyaçları göz önünde bulundurmakla birlikte çocuklarının her eşyasını kendi zevkine göre alabilme özgürlüğüne de saygı duyarak eşyaları kendileri gidip satın almak yerine bu eşyaların maddi değeri kadarınca maddi birikim yaparak zamanı geldiğinde evlatlarına birikimlerini teslim etmektedirler. Kız tarafı olarak ailesinden maddi destek alan gelin de bütün ihtiyaçlarını tamamen kendi isteği çerçevesinde temin edebilmektedir.
Yani sonuç olarak çeyiz denilen olguyu, evlenecek olan kadının eşiyle birlikte oturacakları ev için çoğu ihtiyacını temin etme işlemi olarak kısaca adlandırabilmemiz mümkün hale gelmektedir. Bu ihtiyaçların her birinin ayrı ayrı akılda tutulması çok zorlayıcı bir işlem olduğundan mutlaka çeyiz sandığında neler olur bir ön araştırma yapılarak alışverişe çıkmadan temel bir çeyiz listesi oluşturulmalıdır.
Bu liste hazırlanırken de çeyiz listesinde neler olmalı enine boyuna düşünülerek çeyiz hesabının da ona göre düzenlenmesi gerekmektedir. Çünkü maddi açıdan tahmini bir şekilde alışverişe çıkıldığında deyimi yerindeyse çoğu zaman evdeki hesap çarşıya uymamakta ve gelinler tüm isteklerini tek seferde maddi yetersizlik sebebiyle halledemeyerek hem stres yaşamakta hem de alışverişe tekrardan vakit ayırmak zorunda kaldıkları için zaman kaybetmektedirler.
Kızın çeyiz listesi olmazsa olmazlar ve yedek ihtiyaçlar olarak tamamiyle netleştirildikten sonra, alışveriş esnasında gelinlerin işini dahada kolaylaştıracak çeyiz seti olgusuna da yer verilmelidir. Örneğin; mutfak alışverişleri için üretilmiş çeyiz setlerinde hem tabaklar, hem çatal bıçak setleri hem de bardak setleri daha da çeşitlendirerek tek paket halinde satılabilmektedir.
Çeyiz listesinde olması gerekenler. Çeyiz listesi, demirbaşlar olarak mutfak eşyaları, salon eşyaları, banyo eşyaları ve farklı pek çok ev tekstili ürünüyle oluşturulması gereken bir ihtiyaç listesidir. Bu listeden eksiltilecekler ve arttırılacaklar tamamen gelin adayının kendi zevk ve maddi insiyatifine bağlı olmaktadır.
Liste hazırlanıp ardından alışverişe çıkıldığında, hem daha amaca yönelik hem de daha hızlı alışveriş imkanı mümkün olmakta; listedeki sıraya göre kız tarafı hızlı bir şekilde ihtiyaçlarının olduğu şeylerin bulunduğu mağazalara girerek işlerini sorunsuz bir halde halledebilmektedirler.
Ancak burada da en dikkat edilmesi gereken durum, alışverişin rehavetine kapılıp çok da acil ihtiyacı bulunmayan daha doğrusu keyfe keder tercih edilebilecek ürünlerde aşırıya kaçılmamasıdır. Zaten belirli bir maddi birikim gerektiren bu alışverişte listede bulunmayan ekstra ürünler sıklıkla alınırsa ana ihtiyaçlar için ayrılan bütçe harcanmış olacağından esas ihtiyaçlar için gerek duyulan paralarda eksiklik meydana getirilmemelidir.
Bu hatırlatmayla birlikte bir gelin adayının kendi evi için yapacağı çeyiz listesinde olmazsa olmaz olacak ürünler şu şekilde listelenebilmektedir;
Mutfak alışverişinde gerek duyulacaklar. Bulaşık makinesi, fırın, davlumbaz, günlük yemek takımı (genelde 6 kişilik takımlardan tercih edilmelidir), günlük yemek takımına uygun çatal bıçak ve kaşık takımı (bu takım da genelde 6 kişiliklerden tercih edilmektedir), gelecek misafirler adına en az 12 kişilik yemek seti ve bu sete özel çatal kaşık ve bıçak seti, günlük çay bardağı seti, misafirler için çay bardağı seti, tava seti, tencere seti, su bardağı seti, çaydanlık, kahvaltılık seti, kahve bardağı seti, Türk kahvesi bardağı seti, Türk kahvesi makinesi, tost makinesi, mikrodalga fırın, mutfak aletleri setleri, saklama kabı setleri, fırın için eldivenler, meyve sıkacağı, fırın için borcam setleri, salata tabakları, balık tabakları, kek kalıpları, sürahi, açacaklar, yağdanlık, limonluk, baharatlık, peçetelik, Amerikan servisleri, süzgeç ve termos.
Ev tekstili alışverişinde gerek duyulacaklar. Yorganlar, yastıklar, yatak örtüleri, pike takımları, battaniyeler, hurçlar, yatak üstü örtü takımları, mutfak için örtü takımları, salon için örtü takımları, nevresim takımları, özel örgülü ve işlemeli örtüler, halılar, kilimler, perdeler, tüller, günlük leke tutmayan masa örtüleri, mutfak için el havluları, ütü masası örtüsü, ütü masası, evin tüm odaları için aydınlatmalar (avize ya da tavan lambaları gibi), dikiş setleri
Banyo tekstili alışverişinde gerek duyulacaklar. Banyo örtüsü, banyo havlusu, banyo perdesi (cam varsa), ayak havlusu, bornoz takımı, kurulanma havlusu, misafir için bornoz takımı veya tercihe göre misafir için kurulanma havlusu, banyo setleri (tuvalet fırçası, sabunluk, diş fırçası tutacağı gibi), banyo halısı, tartı
Elektronik eşya alışverişinde gerek duyulacaklar. Çamaşır makinesi, elektrik süpürgesi, daha küçük ihtiyaçlar için mini el süpürgesi ya da şarjı süpürge, saç kurutma makinesi, saç şekillendirici aletler, saç düzleştirme makinesi, çamaşır kurutma makinesi ve ütü
