Osmanlı Tahtının Kayıp Varisi: Şehzade Beyazid

Osmanlı Tahtının Kayıp Varisi: Şehzade Beyazid

Şehzade Beyazid, Osmanlı İmparatorluğu’nun 10. padişahı I. Süleyman ve Hürrem Sultan’ın oğlu olarak 1525 veya 1526 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Yönetim becerileriyle genç yaşta dikkat çeken Beyazid, Karaman ve Konya’da sancak beyi olarak görev yapmış ve 1543’te Macaristan seferine katılmıştır.

Babası I. Süleyman’ın yaşadığı dönemde, Şehzade Mustafa’nın ölümü sonrasında çıkan Düzmece Mustafa isyanında, Beyazid’in isyancıları durdurmakta yavaş davrandığı ve hatta isyanı kendi tertiplediği iddiaları ortaya atılmıştır. Ancak, Kanuni Sultan Süleyman tarafından affedilerek Kütahya’ya sürülmüştür.

Annesi Hürrem Sultan’ın desteğiyle siyasi gücünü pekiştiren Beyazid, Hürrem Sultan’ın 1558’deki ölümünden sonra güç kaybetmiştir. Kardeşi Şehzade Selim ile giriştiği taht mücadelesinde yenilgiye uğrayan Beyazid, Safevi Devleti’ne sığınmış ve 25 Eylül 1561’de Safevi Şahı’nın sarayında oğullarıyla birlikte öldürülmüştür. Cenazeleri, Sivas’taki Melik-i Acem Türbesi’ne defnedilmiştir.

Şehzade Beyazid’in hayatı, Osmanlı tarihinde önemli bir döneme tanıklık etmiş ve siyasi entrikalarla dolu bir süreci yansıtmaktadır. Ayrıca, bir şair olarak da tanınan Beyazid, şiirlerinde “Şahi” mahlasını kullanarak duygusal derinlikli eserler bırakmıştır.

Ailesi ve Çocukları

• Şehzade Orhan (d. 1543 Kütahya – ö. Kazvin, 25.9.1561 öldürülmüş).
• Şehzade Osman (d. 1545 Kütahya – ö. Kazvin, 25.9.1561 öldürülmüş).
• Mihrimah Sultan (d. 1547 Kütahya – ö. İstanbul, 1593), 1562 ile Damad Muzaffer Paşa evlendi.
• Şehzade Abdullah (d. 1548 Kütahya – ö. Kazvin, 25.9.1561 öldürülmüş).
• Hatice Sultan (d. ve ö. Kütahya, 1550).
• Şehzade Mahmud (d. 1552, Kütahya – ö. Kazvin, 25.9.1561 öldürülmüş).
• Şehzade Mehmed (d. 1558 Amasya – ö. Bursa, 3.10.1561 öldürülmüş).
• Ayşe Sultan (d. 1553, Kütahya – ö. Tokat, 1572), 1568 ile Damad Hoca Ali Paşa Eretnaoğlu evlendi ve bir oğlan doğum sırasında öldü.
• Hanzade Sultan (d. ve ö. Kütahya, 1556).

Bayezid olayından sonra, yeniçerilerin Anadolu’ya muhafız olarak yayılması ve şehzadelerden yalnızca en büyüğüne sancak verilmesi gibi idari değişikliklere gidilmiştir.

Ona sadrazamlık vaadinde bulunan Selim’in tahta çıkmasını isteyen ve Bayezid’i babasına karşı isyana teşvik eden Lala Mustafa Paşa, ancak III. Murat zamanında yaklaşık 3 ay sadrazamlık yapabildi.

Şehzade Beyazid aynı zamanda bir şair olarak da tanınmaktadır ve popüler kültürde de yer almıştır. Şiirlerinde genellikle “Şahi” mahlasını kullanmış ve duygusal derinliği olan eserler vermiştir. Şehzade Beyazid’in babası Sultan Süleyman’a yazdığı bir mektup şeklinde ve onun affını dilediği şiiri:

“` 
Ey seraser âleme Sultan Süleyman’ım baba,
Tende Canım, Canımın içinde cananım baba,
Bayezîd’ine kıyar mısın benim canım baba
Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Enbiya ser-defteri yani ki Âdem hakkıçün,
Hem dahi Musî ile îsî-i Meryem hakkıçün,
Kainatın server-i ol Ruh-i âzam hakkıçün,
Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Sanki Mecnun’um, bana dağlar başı oldu durak,
Ayrılıp bilcümle mal ü mülkten düştüm ırak,
Dökerim göz yaşını vâhasretâ, dâd-el-firak,
Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Kim sana arzeyleye hâlim,eya şah-ı kerim,
Anadan, kardeşlerimden ayrılıp kaldım yetim,
Yok benim bir zerre isyanım sana,Hak’tır alîm,
Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Bir nice ma’sumum olduğun şeha bilmez misin?
Anların kanına girmekten hazer kılmaz mısın,
Yoksa ben kulunla Hak dergahına varmaz mısın,
Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.

Hak Taâlâ, kim cihanın şahı etmiştir seni
Öldürüp ben kulunu, güldürme şahım düşmeni
Gözlerim nuru oğullarımdan ayırma beni
Bigünahım, Hak bilür devletlü sultanım baba

Tutalım iki elim baştan başa kanda ola,
Bu meseldir, söylenir kim “kul günah itse n’ola”
Bayezîd’in suçunu bağışla, kıyma bu kula,
Bigünahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba.
“`

Şehzade Beyazid, şiirlerinde genellikle “Şahi” mahlasını kullanmıştır.

Kaynak:

• Şehzade Bayezid – Wikipedia.
• Şehzade Bayezid Kanuni Mektuplaşması | Tarih Portalı | Tarih Öğretmeni.
• Şehzade Bayezid Dönemi ve Hayatı – sehzade.gen.tr.
• BAYEZİD, Şehzade – TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Resim: Kerim Yarınıneli tarafından hayali olarak hazırlanmıştır.