İkilemeler:
İki sözcüğün bir araya getirilmesiyle oluşturulan ve sözcüğün kendi anlamını daha da pekiştirmek, güçlendirmek, çekici hale getirmek için kullanılan ayrı sözcüklerdir. Bütün ikilemeler ayrı olarak yazılırlar. Kelimelerin yerleri kalıplaşmış olup çoğunlukla değiştirilmez. Şimdi bu ikilemeleri gruplar halinde örneklerle inceleyelim.
- M harfi ile yapılan ikileme örnekleri: At mat, iş miş, şaka maka, çocuk mocuk, ev mev, dolap molap, para mara, kapı mapı, kitap mitap, ders mers, vb.
- İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikileme örnekleri: Baş başa, diz dize, biz bize, el ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan yana; baştan başa, daldan dala, elden ele, günden güne, içten içe, yıldan yıla, başa baş, bire bir (ölçü), dişe diş, göze göz, teke tek; ardı ardına, boşu boşuna, günü gününe, peşi peşine, ucu ucuna vb.
- Aynı sözcüğün tekrarlanmasıyla oluşan İkileme örnekleri: Koşa koşa, ağır ağır, iri iri, ince ince, yavaş yavaş, uslu uslu, açık açık, ılık ılık, sıcak sıcak, uzun uzun vb.
- Eş anlamlı sözcüklerden oluşan İkileme örnekleri: Akıllı uslu, ite kaka, ses seda, güçlü kuvvetli, kılık kıyafet, şan şöhret, mutlu mesut, gizli saklı, zarar ziyan, ses seda vb.
- Aynı sözcük tekrarı ile oluşan ikileme örnekleri: Koşa koşa, ılık ılık, usul usul, akın akın, ağlaya ağlaya, bir bir, deste deste, yüze yüze, otura otura, deste deste vb.
- Zıt anlamlı sözcüklerden oluşan İkileme örnekleri: Altı üstü, ileri geri, iyi kötü, dayalı döşeli, enine boyuna, az çok, er geç, bata çıka, büyük küçük, irili ufaklı vb.
- Yakın anlamlı sözcüklerden oluşan ikileme örnekleri: Yer yurt, akıl fikir, ağrı sızı, uğraşmak didinmek, yalan yanlış, bıkmak usanmak, sağ salim vb.
- Anlamlı ve anlamsız sözcüklerden oluşan ikileme örnekleri: Eski püskü, eğri büğrü, ezik büzük, yarım yamalak, çoluk çocuk, abuk subuk, çer çöp, tek tük, yırtık pırtık vb.
- Anlamsız sözcüklerden oluşan ikileme örnekleri: Paldır küldür, ıvır zıvır, abuk, subuk, eften püften, mırın kırın, çıtı pıtı, apar topar vb.
- İsim tamlaması şeklindeki İkileme örnekleri: suyunun suyu, güzeller güzeli, yıllar yılı, iyinin iyisi, babaların babası vb.
- Aynı sözcüklerden oluşan yansıma ikileme örnekleri: Fokur fokur, çıtır çıtır, takır takır, tıkır tıkır, gümbür gümbür, çatır çatır, lıkır lıkır, fıkır fıkır, horul horul vb.
- Sayı bildirimli ikileme örnekleri: Dört beş, onbeş yirmi, yüz ikiyüz, bir iki, sekiz on, yirmibeş otuz vb.
Kaynak:
- Türk Dil Kurumu Sözlüğü
Not: Konu hazırlanırken yapmış olduğumuz bir hata varsa lütfen yorum yaparak bildiriniz ki hemen düzenleyelim.
kerimusta.com
Kerim Yarınıneli
Herkesin bir yaşama nedeni var.Benimkiyse, bir "Sevda"...
Kerim Usta tarafından yazılan son yazılar (Hepsi)
- Türkçe’de Cümle Türleri ve Örnekleri - 11 Aralık 2024
- Çapa: Denizde Güvenlik, Karada Dayanıklılık - 10 Aralık 2024
- Çimariva: Denizcilik Tarihinden Günümüze Bir Gelenek - 9 Aralık 2024