Mustafa Darir Hakkında Bilgi

Post author:Kerim Usta
Post published:19 Ekim 2023
Post category:İz Bırakanlar
Post comments:0 Yorum

Kerim Usta -Yüzyıllara Göre Divan Edebiyatı
Mustafa Darir, daha çok Sîretû’n-nebi adlı eseriyle tanınan, XIV.yüzyılın ikinci yarısında eser vermiş bir Türk müellif ve şairidir. Darîr’in, doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak belli olmasa da Erzurum’da doğup 1377 yılında Mısır’a gidene kadar burada yaşadığını bilmektedir. Daha siyerini yazdığı sırada yaşının hayli ilerlemiş olduğu oradaki ifadesinden anlaşılmaktadır Hayatının son dönemleri hakkında da bilgi yoktur.

Anadan doğma kör olduğu için şiirlerinde “Darîr”. bazan da onun yerine “Gözsüz” mahlasını kullanan şairin asıl adı Mustafa’dır. Babasının Yûsuf, dedesinin Ömer olduğu künyesinden anlaşılmaktadır.Ahmediye, Sultaniye, Yakutiye veya Hatuniye gibi devrin meşhur Erzurum medreselerinden en az birinde eğitim aldığını tahmin edilmektedir.
Adı için kullandığı “Erzenü’r-Rûmî” nisbesi Erzurumlu olduğunu gösterir. Onun Erzurum’da Reşîdüddin lakaplı Erzurum emîrinin zamanında yetiştiği ileri sürüldüğü gibi “Salur Türkmenleri” nden olduğu da söylenmiştir. Yaptığı tercümeler Arapça ve Farsçayı çok iyi bildiğini göstermektedir. Kendisinden “Kadı Darîr” diye bahsedilmesi ve önceleri Erzurum’da kadı olduğunun söylenilmesi belgelendirilmeye muhtaçtır.

Onun dili, klasik beylikler dönemi dili olan Eski Anadolu Türkçesidir.Ancak söyleyişinde, yetiştiği Doğu Anadolu bölgesinin etkisiyle yer yer Azeri ağzının; olgunluk döneminde gittiği Mısır-Suriye bölgesinin etkisiyle de Memlûk Türkçesinin izleri vardır. Aynı zamanda Darîr, yazdığı eserleriyle Memlûk-Kıpçak Türkçesinin Oğuzcalaşmasını sağlayan ilk ediplerimizdendir.

Eserleri

Yûsuf u Züleyhâ. Kıssa-i Yûsuf olarak da bilinen bu mesnevisini Darîr, 768’de (1366-67)
Sîretû’n-nebi. Tercümetü’d-Darîr diye de bilinen eser Hz. Muhammed’in hayatını çok geniş bir şekilde anlatır.
Fütûhu’ş-Şâm Tercümesi. Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vâkıdî el-Medînî’nin Fütûhu’ş-Şâm adlı Arapça eserinin tercümesidir.
Yüz Hadis ve Yüz Hikâye.

Kaynak: