Sümela Manastırı, Türkiye’nin Trabzon ilinde bulunan ve UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan bir Ortodoks manastırıdır. Maçka ilçesine bağlı Altındere Vadisi’nde, Karadağ’ın eteklerinde, Altındere Milli Parkı içinde yer almaktadır.
Manastırın kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 3. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar uzanan çeşitli rivayetler bulunmaktadır. En yaygın rivayete göre, Atina’dan gelen Barnabas ve Sophronios adlı iki keşiş, rüyalarında Meryem Ana’nın ikonunu görmüşler ve bu ikonu aramak için Trabzon’a gelmişler. Burada karşılaşan keşişler, ikonu buldukları kayanın içine bir manastır inşa etmişler.
Manastır, Bizans İmparatorluğu döneminde önemli bir dini merkez haline gelmiş ve pek çok keşişin evi olmuştur. 12. yüzyılda Trabzon İmparatorluğu’nun kurulmasıyla birlikte manastırın önemi daha da artmış ve imparatorların himayesine girmiştir.
Manastır, 1923’te Türkiye’nin kuruluşundan sonra terk edilmiş ve yıllarca bakımsız kalmıştır. 1970’lerde başlayan restorasyon çalışmalarıyla manastır yeniden ibadete açılmıştır.
Sümela Manastırı’nın mimari özellikleri
Sümela Manastırı, üç ana bölümden oluşmaktadır:
- Ana kaya kilisesi: Manastırın en eski bölümü olan kilise, 13. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilisenin içi, 14. ve 15. yüzyıllarda yapılmış fresklerle süslenmiştir.
- Yukarı manastır: 18. yüzyılda inşa edilen bu bölümde, keşiş odaları, mutfak ve kütüphane bulunmaktadır.
- Alt manastır: 19. yüzyılda inşa edilen bu bölümde, şapel, misafirhane ve ahır bulunmaktadır.
Ana kaya kilisesi, dikdörtgen bir plana sahiptir. Kilisenin iç duvarları, 14. ve 15. yüzyıllarda yapılmış fresklerle süslenmiştir. Freskler, Meryem Ana, İsa ve diğer dini figürleri tasvir etmektedir.
Yukarı manastır, ana kaya kilisesine bir merdivenle bağlanmaktadır. Bu bölümde, keşişlerin yaşamlarını sürdürdükleri odalar, mutfak ve kütüphane bulunmaktadır.
Alt manastır, ana kaya kilisesine bir tünel ile bağlanmaktadır. Bu bölümde, şapel, misafirhane ve ahır bulunmaktadır.
Sümela Manastırı’nın freskleri
Sümela Manastırı’nın freskleri, dönemin sanatsal gelişimini yansıtması açısından oldukça önemlidir. Freskler, Bizans sanatının özelliklerini taşımaktadır.
Freskler, ana kaya kilisesinin iç duvarlarını tamamen kaplamaktadır. Fresklerde, İncil’den sahneler, Meryem Ana ve İsa’nın hayatı, azizler ve melekler tasvir edilmektedir.
Freskler, oldukça iyi bir şekilde korunmuştur. Fresklerin bazıları, 14. yüzyılda yapılmış olmasına rağmen günümüze kadar bozulmadan gelmiştir.
Sümela Manastırı’nın önemi
Sümela Manastırı, Karadeniz’in kültürel mirasının en önemli parçalarından biridir. Manastır, Bizans İmparatorluğu ve Trabzon İmparatorluğu döneminde önemli bir dini merkez olmuştur. Ayrıca, manastırın freskleri, dönemin sanatsal gelişimini yansıtması açısından oldukça önemlidir.
Sümela Manastırı, Karadeniz’in eşsiz doğal güzellikleri arasında yer alan, görülmeye değer bir tarihi yapıdır. Manastır, sarp bir kayalığın üzerine inşa edilmiş ve bu özelliğiyle görenleri büyülemektedir.
Manastırın kuruluşu ve gelişiminde rol oynayan siyasi ve dini faktörler:
Sümela Manastırı’nın kuruluşu ve gelişiminde, siyasi ve dini faktörlerin önemli bir rolü olmuştur.
Siyasi açıdan bakıldığında, manastırın kuruluşu, Bizans İmparatorluğu’nun Trabzon’u fethetmesi ile yakından ilişkilidir. Bizans İmparatorluğu’nun Trabzon’u fethetmesiyle birlikte, bölgedeki Ortodoks Hristiyanlar için daha güvenli bir ortam oluşmuş ve bu durum manastırın kurulmasına zemin hazırlamıştır.
Dini açıdan bakıldığında, manastırın kuruluşu, Meryem Ana’ya olan inanca dayanır
Kaynaklar
- Sümela Manastırı: Sumela.org.tr
- Sümela Manastırı: Wikipedia
- Sümela Manastırı: Kulturportali.gov.tr
Kerimusta.com/Kerim Yarınıneli
Bir yanıt yazın