Yaban Mersini: Türkiye’nin Mavi Mucizesi
Yaban mersini, fundagiller familyasından ılıman iklimlere adapte olmuş bir üzümsü meyve türüdür. Yaban mersini’ nin bilimsel adı, cins adı ve tür adı olmak üzere iki bölümden oluşur. Bu durumda, Vaccinium cinsi, üzümsü meyveleri olan bitkileri kapsamaktadır. Vaccinium cinsinin yaklaşık 400 türü bulunmaktadır. Yaban mersini, bu cinsin Vaccinium myrtillus türüdür. Bu nedenle, yaban mersininin bilimsel adı Vaccinium myrtillus‘tur.
Anavatanı Kuzey Yarımküre’nin serin ve dağlık bölgelerinde yetişen birçok türü vardır. Yaban mersini, mavi veya mor renkte, küçük, üzümsü meyveleri olan bir bitkidir. Meyveleri olgunlaştığında sulu ve tatlı bir tada sahiptir.
Besin değeri ve faydaları
Yaban mersini, besin değeri ve faydaları açısından oldukça zengin bir meyvedir. C, K ve B6 vitaminleri, folat, potasyum, manganez ve bakır gibi mineraller açısından zengindir. Yaban mersini, antioksidan bakımından da zengindir. Antioksidanlar, hücreleri serbest radikallerin neden olduğu hasara karşı korumaya yardımcı olur.
Yaban mersininin faydaları arasında şunlar sayılabilir:
- Göz sağlığını korumaya yardımcı olur. Yaban mersini, gözde bulunan maküler dejenerasyon gibi yaşa bağlı görme sorunlarının riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kalp sağlığını destekler. Yaban mersini, kan basıncını düşürmeye ve kan akışını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu da kalp hastalıklarının riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Beyin sağlığını destekler. Yaban mersini, hafızayı ve öğrenmeyi iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur. Yaban mersini, kan şekeri seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olabilir. Bu da diyabet riskini azaltmaya yardımcı olabilir. - İltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur. Yaban mersini, iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Bu da kanser, artrit ve diğer kronik hastalıkların riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Türkiye’de Yaban Mersini
Yaban mersini, Türkiye’de özellikle Doğu Karadeniz bölgesinde yabani olarak yetişmektedir. Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun illerinde farklı yöresel adlarla bilinmektedir. Bu adlar : Çay Üzümü, Çoban Üzümü, Ayı Üzümü, Mavi Yemiş, Likiba veya Likapa olarak söylenmektedir. Yaban mersini, 1879 yılında Osmanlıca bir belgede Rize’de keşfedilen bir tür çay ağacı olarak bahsedilmektedir.
Bu bitki, yöre halkı tarafından emek ve akça sarf ederek terbiye edilip yapraklarını kilosu on mecidiye karşılığında satılmaktaydı. O zamanın hükümeti tarafından gümrük vergisi alınan bu çaya benzeyen bitkiden, ayrıca orman vergisi de alınmak istenmekteydi. Rusya Hükümeti bu bitkiden vergi namına bir şey almadığından bu çayların kaçak olarak yurt dışına çıkacağından endişe duyulmaktaydı. Trabzon valiliğinin yazısı üzerine Osmanlı Hükümeti bu bitkiden örnekler istemişti. Orman Bakanlığı’nın da kontrolünde olmak şartıyla bunun yararlı olup olmadığı araştırılıp ondan sonra tarımının yapılmasına ve yaygınlaştırılmasına teşebbüs edilmesi tavsiye olunmuştu.
Yaban Mersini Yetiştirilmesi
Yaban mersini, sopa şeklinde sürgünleri bulunan ve 10-20 yıl kadar yaşayabilen bir türdür. Fakat yaban mersininin bu sürgünleri 5-7 yıl sonra budanarak çıkarılması gerekmektedir. Yüksek boylu yaban mersini 120-130 cm uzunluğa kadar gelişim gösterebilmektedir. Alçak boylu yaban mersini ise 90 cm kadar uzamaktadır. Yaban mersini, güneş ışığından hoşlanır. Ağacın ilkbahar ya da sonbaharda dikilmesi çok daha uygundur. Suyu da çok seven bu ağacın gövdesi su geçirgenliği yüksek özelliğe sahiptir. Ağacın kök kısmının sürekli nemli kalması gerekir. Yaban mersini ağacı 1-2 yaşına geldiğinde meyve vermeye başlar. Ağacın en verimli hasat dönemi 5-6 yaş aralığıdır.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 Yılı Mavi Yemiş Üretimi: 2021 yılı TÜİK verilerine göre ülkemizde alanda 2.496 ton mavi yemiş üretilmiştir. (TÜİK Verisi, Erişim Tarihi: 09.01.2024)
Kaynaklar:
Bir yanıt yazın