Argo Ne Demektir?

Argo Ne Demektir?

Argo denince pek çok insanın aklına küfürlü konuşmak gelse de aslında özel bir dil olarak içinde oldukça fazla deyim, deyiş ve sözcük bulunan argo özel bir dil çeşididir. Bu özel dilin içinde küfür olan kelimeler ve deyişler bulunsa da, argo tamamen küfürlü konuşmak manasına gelmemektedir.

Kelimelerin bazen üzeri örtülü, bazense tamamen farklı anlamlarda kullanıldığı argoda, cümlede kullanılan kelimelerin anadildeki esas anlamları aynı kalsa dahi yerleri değiştirilerek bir ifade kurgulanabilir. Unutulmamalıdır ki, dilbilimciler argoyu da konuşulan dilin bir parçası olarak kabul etmektedir.

Bu özel dil toplumun belirli kesimleri tarafından günlük hayatta sürekli olarak kullanılmaktadır. Osmanlı Türkçesinde “külhanbeyi ağzı” şeklinde de ifade edilen argo, anadille doğrudan ilişkili olan ancak tamamen farklı jargonu olan bir dil biçimidir. Anadilde kullanılan kelimelerin çok eski anlamları argoda kendine yer bulabilirken, günümüzde kullanılan bazı kelimelere tamamen yepyeni anlamlar da yüklenebilmektedir.

Küfür olarak kabul edilen ifadelerin komik şekillerde de kullanıldığı argoda yabancı kökenli kelimelere yer verilir. Bazı yabancı kökenli kelimeler ya da doğrudan farklı bir dile ait olan sözcükler kendi başına veya birleştirerek yeni bir kelime oluşturacak şekilde de kullanılmaktadır.

Toplumun bazı kesimleri sadece kendilerinin anlayabileceği özel bir argoya da sahip olabilir. Aynı meslek grubundan ya da aynı bölgede yaşayan toplumun belirli kesimleri, anadildeki bilinen kelimeleri tamamen farklı biçimde kullanarak da aralarında anlaşabilmektedir.

Argonun bir diğer özelliği ise bu özel dilin, istisnalar olsa da genel olarak her yerde kullanılamamasıdır. Çoğu zaman argo ifadeler bazı ortamlarda hoş karşılanmadığından, bu özel dilin her zaman her yerde kullanılamaması da söz konusudur. Dilin bozulmuş ya da içerisine küfürlü anlatımlar katılmış hali olarak da ifade edilen argo, kişinin şakacı bir üslupla da kendini ifade etmesini sağlayabilir. Diğer insanların konuşulanı anlaması istenmediğinde de başvurulan argo, yalnızca belirli insanların anlayabileceği özel ifadelere sahip olduğu için gizli bir şekilde anlaşma imkanı da sunabilmektedir.

Kendi içinde belirli kuralları da olabilen argo aynı anda hem jargon hem anadil hem de belirli insanların anlayabileceği özel ifadelerin kullanılmasına da izin verebilir. İnsanların argo konuşurken birçok farklı dilden kelimeler kullanması ya da karışık sıralı şekilde kelimelere tamamen farklı anlamlar vermesi, bu özel dilin kendi içinde kompleks bir yapıya sahip olmasına neden olur. Dilbilimcilerin uzun senelerdir araştırdığı argo, modern toplumun hızlı değişimini bire bir izlemekte ve insanoğlu ile birlikte sürekli değişmektedir. Her geçen gün argoya yeni kelimeler girmekte ve mevcut kelimelerin anlamları da değişerek yepyeni bir iletişim biçimi oluşmaktadır.

Tarihi

Yunanistan’ın Argos kentinden, argu=kavga kelimesinden, gergo=hırsız’dan, argotier=dilenci’den, hargoter=azarlamak’tan, harigoter=yarmak’tan, arigote=kaba saba’dan geldiği üzerinde tartışmalar vardır. Türkçe lügatlarda gizli dil, bir mesleğe has dil, külhanbeyi (gulhan=hamam sıcaklığı), erazil dili, kaba ve aşağılık dil, hilekar ve dolandırıcı dili, tulumbacı dili, ayaktakımı ağzı diye tanımlar yapılmıştır.

Kaşgarlı Mahmud, Süruri, Sabit, A. Fikri, Enderunlu Fazıl, Şinasi, Ahmed Vefik Paşa’dan Şair Eşref, Ahmed Rasim, Neyzen Tevfik’e birçok yazar argo kullanmıştır. Günümüzde reklamcılıktan (aganigi vb) müziğe kadar her alanda argo kullanılmaktadır. Ortaoyunu, geleneksel tiyatro, Karagöz ve Yeşilçam sinemasında argo yaygındır….

Özellikleri

Argoda kelimeler örtük, şekilleri bozuk ve yerleri değiştirilmiş olabilir. Anadildeki ilk anlamı dışında kaydırmalara uğratılan kelimeler, yabancı kelimelerle ve azınlıkların kelimeleriyle karışık olarak ortaya çıkar. Konular genel olarak içki, kadın, kumar, hapishane, denizcilik, günlük hayatla ilgilidir. Teşbih, istiare, mecaz, hüsni talil ve mübalağaya açık bir dildir. Suç dünyasında, kapalı topluluklarda, göçmenlerde, cinsellikle ilgili alanlarda, eğlence ve futbol dünyasında, internette bu özel dile has kelimeler kullanılmaktadır.

Argonun bir özelliği gizliliğidir. Bunun sebebi suçlar ve sırlar, müstehcenlik ve kapalılıktır. Grup kimliğinde oluşan argo, özenti ve aykırı görünme, samimi konuşmaya çalışma dilidir. Sokağın, çarşı pazarın dili argo ile doludur. Döviz piyasasında paraların özel adları vardır. Beyoğlu, Galata, Tophane gibi semtlerde ve Çingene Romanlarda argo yoğundur. Bu dilin bir özelliği de çokça benzetmeye yer vermesi, tabuları ve ritüelleri oyunlaştırması, bitki ve hayvan isimlerini insanileştirmesidir.

Argo örnekleri

• Araklamak «çalmak»,
• Atmasyon «asılsız anlamsız, uydurma, yalan söz veya haber»,
• Tırnakçı «hırsız, yankesici»,
• Uyutmak «aldatmak, kandırmak»,
• Papel «para»,
• Uyuzlanmak «huylanmak, şüphelenmek»,
• Volta «bir aşağı, bir yukarı dolaşma»,
• Yaylanmak «çekip gitmek»,
• Zoka «tuzak, hile, dalavere, oyun»