Rokoko Sanatı Hakkında Bilgiler

Rokoko, 18. yüzyılın başlarında Paris’te ortaya çıkan bir iç mekan tasarımı, dekoratif sanatlar, resim, mimari ve heykel tarzıdır. Bu tarz, süslemelerde hafiflik, zarafet ve kıvrımlı doğal formların coşkulu kullanımı ile karakterizedir. Rokoko, aşimetri, kıvrımlı eğriler, altın kaplama, beyaz ve pastel renkler, şekillendirilmiş kalıplar ve trompe-l’œil freskleri gibi öğeleri bir araya getirerek sürpriz ve hareket illüzyonu yaratır. Genellikle Barok hareketinin son ifadesi olarak tanımlanır.

Rokoko tarzı, daha resmi ve geometrik olan XIV. Louis üslubuna bir tepki olarak Fransa’da 1730’larda başladı. Bu tarz, “style Rocaille” veya “Rocaille tarzı” olarak biliniyordu ve kısa sürede diğer Avrupa bölgelerine yayıldı. Özellikle Kuzey İtalya, Avusturya, Güney Almanya, Orta Avrupa ve Rusya’da etkili oldu. Rokoko aynı zamanda heykel, mobilya, gümüş eşya, cam eşya, resim, müzik ve tiyatro gibi diğer sanat dallarını da etkiledi. Başlangıçta özel konut iç mekanlarında kullanılan dünyevi bir tarz olsa da, Rokoko, özellikle Orta Avrupa, Portekiz ve Güney Amerika’daki kilise iç mekanlarında da yaygın olarak kullanıldı.

Rokoko terimi, ilk olarak 1825 yılında “modası geçmiş ve eski moda” dekorasyonu tanımlamak için kullanıldı. 1828’de “dönemin aşırı süslemeli tarzı” olarak kullanıldı. 1829’da yazar Stendhal, Rokoko’yu “18. yüzyılın rocaille tarzı” olarak tanımladı. Bu tarz, kuralları olmayan, aşırı süslü ve tiyatral bir ifade olarak kabul edildi ve Barok hareketinin son noktası olarak öne çıktı.

Rokoko, özgürlük ilkesine hakim olsa da simetrik düzeni terk etmedi. Tavan dekorasyonunda özellikle akantus yaprağı kompozisyonları ve dalgalı hareketler hüküm sürdü. Regence döneminde ise soyut şeritler ve kalabalık süslemeler yerini aldı. XV. Louis döneminde ise “rocaille” adı verilen yeni bir öğe ortaya çıktı. Bu öğe, palmiye yapraklarından türemiş ve sonunda üç boyutlu midye kabuğuna dönüşmüştür.

Rokoko’nun başlıca etkili olduğu ülkeler şunlardır:

• Fransa: Rokoko’nun doğduğu yer olan Fransa, bu tarzın gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
• İngiltere: Rokoko, İngiltere’de de popüler olmuş ve birçok eser bu tarzda üretilmiştir.
• Almanya: Almanya’da da Rokoko, iç mekan tasarımından mobilyaya kadar birçok alanda etkili olmuştur.
• Rusya: Rokoko, Rusya’da da yaygın olarak kullanılmış ve saray iç mekanlarında görülmüştür.
• Avusturya: Avusturya’da da Rokoko’nun etkisi görülmüş ve bu tarzda birçok eser üretilmiştir.
• İspanya: İspanya’da da Rokoko, özellikle soyluların yaşam tarzını yansıtan resimlerde ve iç mekan tasarımlarında kendini göstermiştir.

Rokoko resimlerinin konuları, soylular tarafından ressamlara bizzat verilmiştir. Bu resimler genellikle aristokratik ve zengin yaşam tarzını yansıtır. İşte Rokoko resimlerinin bazı yaygın konuları:

1. Aşk ve Flört: Rokoko resimleri, genç kadın ve erkek çapkınlıklarını, sevgiliye söylenen serenatları, zarif ve sahte dam-kavalye inceliğini ve züppeliği betimler. Bu resimlerde aşk hayatının heyecanı ve neşesi ön plandadır.

2. Mahrem Davranışlar ve Gizli Buluşmalar: Rokoko döneminde, kırsal atmosferde ve saray bahçelerinde, daha çok kuytu yerlerde geçen gizli, mahrem davranışlar ve zarif elbiseli kadın ve erkeklerin katıldığı bayramlar resmedilmiştir.

3. Soyluların Yaşamı: Rokoko resimleri, aristokratların günlük yaşamlarını yansıtır. Bu resimlerde soyluların lüks evleri, bahçeleri, baloları ve eğlenceleri betimlenir.

4. Zarif ve İnce Detaylar: Rokoko resimlerinde manzaralar, mimari, figürler ve nesneler zarif çizgiler, yılan gibi formlar ve asimetrik eğrilere sahiptir. Eğlenceli sahneler ve temalar da yaygındır.

Türk Tezhip Sanatında Rokoko Etkisi

Türk tezhip sanatında Rokoko, 17. yüzyılın tamamı ve 18. yüzyılın ilk çeyreğinde etkili olan bir sanat akımıdır. Bu akım, aslen Fransa’da doğmuştur. Barok sanatının bir türevidir ve kilisenin gözünü boyamak amacıyla ortaya çıkmıştır. Rönesans’a karşı gelen bir üslup olarak Barok ve Rokoko üslubunun Osmanlı’ya etkisi, Klasik Sanatın terk edilmesiyle sert ve etkili bir giriş yapmıştır.

Rokoko üslubunda, geniş havuzlar, kavisli duvarlar, ışık-gölge oyunları ve perspektif gibi yeni pek çok tarz beraberinde gelmiştir. S ve C kıvrımları, vazolar, kurdeleler, perdeler gibi günlük hayatta kullanılan objeler, yazma eserlerin içine girmiş ve Osmanlı Tezhip sanatında da yer almıştır. Bu yeni sanat üslubu, mimari bir akım olarak başlamış ve zaman içinde yazma eserlerde de yerini alarak günümüze kadar izlerini taşımıştır.

Lale Devri (1718-1730):

Batı sanatının Türk kültürü ve sanatı üzerinde etkili olmaya başladığı bir dönemdir. Bu dönemde Fransız Rokoko sanatının etkisi görülmeye başlamıştır. Sarayın desteğiyle Rokoko etkisi, Tezhip sanatında da kendini göstermeye başlamıştır.

Rokoko Tezhibi yapan sanatçılar, el yazmaları, levhalar ve kalemişlerde Türk kültür ve inancına uygun olarak birçok güzel eser vermişlerdir. Bu sanatta temel malzeme altın veya boya gibi kullanılmıştır. Altın, dövülerek ince bir tabaka haline getirilir ve varak olarak kullanılır. Türk Tezhip Sanatı, Rokoko etkisiyle birlikte zenginleşmiş ve kendine özgü tasarımlarla süslenmiştir.

Rokoko, 18. yüzyıl Avrupa’sında gelişen bir sanat akımıdır. İşte ünlü Rokoko sanatçıları ve bazı eserleri:

Jean-Antoine Watteau (1684-1721):

Fransız ressam Watteau, feodal Fransız aristokrasisinin hayatını ve kırsal sahneleri canlandıran “fête galante” türünün öncülerinden biridir. Eseri:

• “Pilgrimage on the Isle of Cythera” (1717)

François Boucher (1703-1770):

Fransız ressam Boucher, pastoral sahneler, mitolojik temalar ve zarif portrelerle tanınır. Eserleri:

• “Madam de Pompaur’un Portresi”
• “Müziğin Alegorisi”
• “Kuş Avcıları”
• “Parktaki Aşıklar”
• “Sevginin Kaynağı”

Jean-Honoré Fragonard:

Rokoko döneminin önemli ressamlarından biridir. Eserleri, zarif ve duygusal temaları işler. Örnek eseri:

• “The Swing” (Sallanan Kadın)

Türk Rokoko sanatı da özgün bir üslup geliştirmiştir. Özellikle mimari eserlerde, kitap tezhiplerinde, mezar taşlarında, ahşap, madeni eşyada ve kumaşlarda Türk Rokoko’suna rastlanır. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından inşa ettirilen 3. Ahmet Çeşmesi, Türk Rokoko sanatının önemli örneklerinden biridir

Günümüzde Rokoko sanatı, tahminlerin ötesinde hızla yayılmış ve hala çeşitli alanlarda kendine yer bulmaktadır. İngiltere, Avrupa, Almanya ve Rusya gibi ülkelerde etkisini sürdürmektedir. Bu zarif ve estetik akım, geçmişten günümüze taşınmış ve sanat dünyasında önemli bir yere sahiptir.

Kerimusta.com/Kerim Yarınıneli

Kaynakça:

• Rokoko Sanatı Nedir? Özellikleri, Temsilcileri ve Tarihçesi
• Rokoko Sanat – GAZETE SANAT
• Rokoko – Vikipedi
• Türk Tezhip Sanatında Rokoko Etkisi – DergiPark
• Tezhip Sanatının Tarihsel Gelişimi ve Kullanım Alanları | KS
• Tezhip Sanatında Rokoko – TKHV
• Türk Süsleme Sanatlarında Barok ve Rokoko – Asiye Okumuş – Tiryakiart
• Rokoko Sanat Akımı: Nedir, Tarihi, Sanatçıları, Karakteristiği ….
• Rokoko Nedir? Rokoko Dönemi Sanatçıları Ve Eserleri Nelerdir?
• Sanat Dönemleri Serisi: Rokoko – Söylenti Dergi
• Rokoko Sanat Akımı – Arthipo
• Baroktan neoklasizm’e geçiş dönemi: Rokoko – Gzt
• Rococo | Definition, Art, Painting, & Characteristics | Britannica
• Rococo – Wikipedia
• The Rococo style – an introduction · V&A